กรมชลประทาน ผนึก กองอำนวยการน้ำฯ เดินแผนบริหาร/จัดการน้ำ ฝ่า 'เอลนีโญ'

ดร.ทวีศักดิ์ ธนเดโชพล รองอธิบดีกรมชลประทาน   ในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยว่า  จากการที่กรมอุตุนิยมวิทยา  สังกัดกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม  รายงานว่า ตั้งแต่ปี 2566 จนถึงปัจจุบันปริมาณฝนสะสมทั้งประเทศต่ำกว่าค่าปกติ 20%  โดยเฉพาะในพื้นที่ภาคเหนือ ซึ่งแหล่งน้ำต้นทุนที่สำคัญของลุ่มเจ้าพระยา ปริมาณฝนสะสมต่ำกว่าค่าปกติ 32%  เฉพาะลุ่มน้ำเจ้าพระยา  ปริมาณน้ำต้นทุน 4 เขื่อน คือ เขื่อนภูมิพล เขื่อนสิริกิติ์ เขื่อนแควน้อยบำรุงแดน และเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์  ณ วันที่ 1 ส.ค.  66 มีปริมาณน้ำรวมกัน 9,615 ล้านลบ.ม. คิดเป็นร้อยละ 39 ของปริมาณการกักเก็บ  โดยเป็นปริมาณน้ำที่ใช้การได้ 2,919 ล้านลบ.ม. คิดเป็นร้อยละ 16 ของปริมาณน้ำที่ใช้การได้    เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปี 2565

 

 

สัญญาณชัดแหล่งเก็บน้ำต้นทุนพร่อง 

 

 

 โดยสถานการณ์ที่เกิดขึ้น เป็นผลมาจาก  "ปรากฎการณ์เอลนีโญ" ซึ่งเป็นความแปรปรวนของสภาพอากาศที่มีผลต่อภาวะฝนตกหนัก และภาวะแห้งแล้ง   ขณะเดียวกันหากประเมินถึงสถานการณ์น้ำ  พบว่าปีนี้มีปริมาณน้อยกว่าถึง 1,034 ล้านลบ.ม.    ในขณะที่ความพร้อมต่อการรับน้ำ ยังสามารถรับน้ำได้อีกถึง 15,256 ล้าน ลบ.ม.  แต่หลังจากสิ้นฤดูฝน 2566   ณ วันที่ 1 พ.ย. 66  คาดว่าจะมีปริมาณน้ำที่ใช้การได้รวมทั้งประเทศ  35,857  ล้านลบ.ม.  น้อยกว่าปี 2565 ถึง 9,852 ล้านลบ.ม.   เฉพาะลุ่มเจ้าพระยา จะมีปริมาณน้ำที่ใช้การได้จาก 4 เขื่อนหลัก  7,589 ล้านลบ.ม. น้อยกว่าปี 2565  ประมาณ  6,485 ล้านลบ.ม.

จากสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้น  กรมชลประทาน ได้บูรณาทำงานร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องภายใต้กองอำนวยการน้ำแห่งชาติ(กนอช.) ติดตามสถานการณ์น้ำและปรากฎการณ์เอลนีโญอย่างต่อเนื่อง พร้อมทั้งได้วางแผนรับมือเพื่อลดผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้น   โดยได้กักเก็บสำรองน้ำตั้งแต่ต้นฤดูฝนที่ผ่านมาให้ได้มากที่สุด ควบคู่ไปกับการบริหารจัดการน้ำอย่างสอดคล้องกับปริมาณน้ำต้นทุนที่มีอยู่ และความต้องการใช้น้ำในพื้นที่ จะปรับลดการระบายน้ำของอ่างเก็บน้ำต่าง ๆ ทันที เมื่อมีฝนตก  

 

 

 

 

พร้อมกับส่งเสริมการปลูกพืชฤดูฝน ด้วยการใช้น้ำฝนเป็นหลัก ใช้น้ำชลประทานเสริม กรณีฝนทิ้งช่วงเท่านั้น  โดยเฉพาะการทำนาปีในที่ดอน  ได้ให้เกษตรกรชะลอการปลูกจนพ้นภาวะฝนทิ้งช่วง  ซึ่งขณะนี้ได้พ้นภาวะฝนทิ้งช่วง และฝนเริ่มตกปกติแล้ว เกษตรกรที่ดอนสามารถเริ่มให้ทำนาปีตั้งแต่เดือนส.ค. เป็นต้นไป  ตามวิถีชีวิตเกษตรกรชาวนาดั่งเดิมที่ว่า "ปลูกวันแม่เก็บเกี่ยววันพ่อ" 

 

พื้นที่ลุ่มต่ำขอเกษตรกรงดทำ "นาปี"

 

ส่วนพื้นที่ลุ่มต่ำ ที่ได้มีการปลูกข้าวนาปีไปก่อนหน้านี้แล้ว และจะเก็บเกี่ยวประมาณเดือนส.ค.  -  ก.ย.  นี้ กรมชลประทานขอความร่วมมือให้งดทำนาปีต่อเนื่อง  เพราะอาจส่งผลกระทบต่อปริมาณน้ำต้นทุนที่สำรองไว้ใช้ในฤดูแล้งปี 2566/67  และอาจจะได้รับผลกระทบจากภาวะน้ำท่วมในช่วงปลายฤดูฝนได้  ทั้งยังรณรงค์ให้เกษตรกรใช้น้ำอย่างประหยัด และกักเก็บน้ำไว้ในแหล่งน้ำของตนเองให้ได้มากที่สุด ซึ่งการบริหารจัดการน้ำและการปลูกพืชในฤดูฝนปีนี้ เป็นไปตามแผนที่วางไว้ ยังไม่มีผลผลิตใด ๆที่ได้รับความเสียหายจากภาวะขาดแคลนน้ำ  

 

 

ดร.ทวีศักดิ์ ธนเดโชพล รองอธิบดีกรมชลประทาน

 

รองอธิบดีกรมชลประทาน กล่าวว่า   สำหรับปริมาณน้ำต้นทุนในเขื่อนขนาดใหญ่ หลังจากสิ้นฤดูฝนที่คาดการณ์ไว้ว่า จะมีปริมาณน้ำทั้งสิ้น35,857 ล้านลบ.ม. นั้น เป็นการคาดการณ์กรณีที่ไม่พายุพาดผ่านประเทศ ไทยโดยตรง หากมีพายุพาดผ่านประเทศไทย 1 - 2 ลูก  จะทำให้มีปริมาณน้ำต้นทุนเพิ่มขึ้นกว่าที่คาดการณ์แน่นอน ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อการบริหารจัดการน้ำในฤดูแล้งปี 2566/67  และอาจจะมีปริมาณน้ำต้นทุนเพียงพอที่จะส่งเสริมการปลูกพืชฤดูแล้ง  โดยเฉพาะการทำนาปรัง  

 

 

 

 

 

แต่ถ้าหากไม่มีพายุเข้า และปริมาณน้ำต้นทุนเป็นไปตามที่คาดการณ์ไว้  โดยเฉพาะในการพื้นที่ลุ่มเจ้าพระยา หากมีปริมาณต้นทุนใน 4 เขื่อนหลัก รวมกันไม่เกิน 5,000 ล้านลบ.ม. อาจจะต้องให้เกษตรกรงดหรือควบคุมพื้นที่ปลูกข้าวนาปรัง ในขณะเดียวกันจะส่งเสริมเกษตรกรการปลูกพืชฤดูแล้งที่ใช้น้ำน้อยทดแทน  เพราะจะต้องสำรองน้ำไว้ใช้ในการอุปโภคบริโภค  รักษาระบบนิเวศน์  การใช้ในพืชยืนต้น ในช่วงฤดูแล้งปี 2566/67    

 

 

"ปรากฎการณ์เอลนีโญ" ซึ่งเป็นความแปรปรวนของสภาพอากาศที่มีผลต่อภาวะฝนตกหนัก และภาวะแห้งแล้ง  จนมีผลมาถึงการกักเก็บน้้ำไว้ใช้ เพื่ออุปโภค - บริโภค 

 

 

 

 

วางแผนรับมือพท.เศรษฐกิจตะวันออก

 

" กรมชลประทานมั่นใจว่า ในการวางแผนการบริหารจัดการน้ำอย่างรัดกุม  ปริมาณน้ำต้นทุนที่มีอยู่จะเพียงพอสำหรับการอุปโภคบริโภค และการรักษาระบบนิเวศน์  ตลอดช่วงฤดูฝนปีนี้ และฤดูแล้งปี 2566/67 อย่างแน่นอน   นอกจากพื้นที่ลุ่มเจ้าพระยาแล้ว อีกพื้นที่หนึ่งที่รัฐบาลให้่ความสำคัญคือ  พื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (EEC)  3  จังหวัด คือ ชลบุรี ระยอง และ ฉะเชิงเทรา  ซึ่งเป็นเป็นพื้นที่ที่มีความสำคัญต่อเศรษฐกิจของประเทศ  หากไม่มีการวางแผนการบริหารจัดการน้ำอย่างรอบครอบแล้ว  ปรากฎการณ์เอลนีโญที่เกิดขึ้นในปีนี้และต่อเนื่องไปจนปีหน้า อาจจะส่งผลกระทบต่อความต้องการใช้น้ำในพื้นที่  "

 

 

 

เขา กล่าวด้วยว่า ในการบริหารจัดการน้ำ     คือ  พื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (EEC)  3  จังหวัด  กรมชลประทาน มั่นใจว่า ปริมาณน้ำในพื้นที่   จะเพียงพอกับความต้องการ ซึ่งขณะนี้มีความต้องการใช้น้ำประมาณวันละ1.20 ล้าน ลบ.ม.   ทั้งนี้กรมชลประทานได้วางแผนใช้โครงข่ายน้ำภาคตะวันออกที่มีอยู่รับมือ  ด้วยการผันน้ำจากคลองสะพาน มาเก็บไว้ที่อ่างเก็บน้ำประแสร์ จ.ระยอง  ซึ่งมีศักยภาพสูบผันน้ำสูงสุดได้ถึง 470,000 ลบ.ม./วัน  จากนั้นจะใช้อ่างเก็บน้ำประแสร์เป็นศูนย์กลาง ส่งน้ำไปยัง อ่างเก็บน้ำคลองใหญ่ และอ่างเก็บน้ำหนองปลาไหล  เพื่อกระจายน้ำให้กับพื้นที่ EEC

 

 

 

 

พร้อมกันนี้ยังได้วางแผนที่จะสูบน้ำ / ผันน้ำจาก คลองพระองค์ไชยานุชิต ซึ่งเป็นน้ำที่มาจากลุ่มน้ำเจ้าพระยา มากักเก็บไว้ที่อ่างเก็บน้ำบางพระ จ.ชลบุรี โดยได้วางแผนสูบผันน้ำตั้งแต่เดือนส.ค. -พ.ย. 
เพื่อรองรับการใช้น้ำในพื้นที่ จ.ชลบุรี ตามข้อตกลงของกลุ่มผู้ใช้น้ำในพื้นที่  รวมทั้งยังได้วางแผนผันน้ำส่วนเกินจากลุ่มน้ำคลองวังโตนด จ.จันทบุรี มายังอ่างเก็บน้ำประแสร์  ซึ่งระบบท่อผันน้ำมีศักยภาพในการผันน้ำได้ประมาณปีละ  70  ล้าน ลบ.ม. โดยไม่ส่งผลกระทบต่อการใช้น้ำในพื้นที่ เนื่องจากลุ่มน้ำคลองวังโตนด มีปริมาณน้ำท่าเฉลี่ยถึง 1,237 ล้าน ลบ.ม ต่อปี  มากกว่าความต้องการใช้น้ำในพื้นที่

 

 

 

 

"  แม้จะเกิดปรากฎการณ์เอลนีโญ่  ปริมาณฝนตกสะสมน้อยกว่าค่าปกติก็ตาม แต่ในบางพื้นที่อาจจะประสบปัญหาน้ำท่วม  ได้สั่งการให้หน่วยงานภายใต้กรมชลประทานปฏิบัติตาม  6 มาตรการในการบริหารจัดการน้ำฤดูฝนของกรมชลประทาน ซึ่งสอดคล้องกับ 12 มาตรการรับมือฤดูฝนปี 2566 ของ กองอำนวยการน้ำแห่งชาติ  ( กอนช. ) อย่างเคร่งครัด     กรมชลประทานมั่นใจว่า  หากสามารถดำเนินการตามแผนที่วางไว้จะก้าวข้ามฝ่าวิกฤตปรากฎการณ์ เอลนีโญ ไปได้อย่างแน่นอน "  รองอธิบดีกรมชลประทาน  ระบุ
 

ดร.ทวีศักดิ์ ธนเดโชพล รองอธิบดีกรมชลประทาน