รพ.จิตเวชฯเลยใช้การละเล่นพื้นบ้านฟื้นฟูผู้ป่วยจิตเวชแห่งแรก | คมชัดลึก

          น.ต.นพ.บุญเรือง  ไตรเรืองวรวัฒน์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวว่า ในภาพรวมของการจัดบริการเพือเพิ่มการเข้าถึงบริการของผู้ป่วยจิตเวชผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตทั่วไปที่อยู่ในความดูแลของรพ.จิตเวชเลยซึ่งมี 4 จังหวัด ได้แก่  อุดรธานี เลย หนองบัวลำภู  และหนองคาย ประชาชนประมาณ 3 ล้านกว่าคน  พบว่าการเข้าถึงบริการมีแนวโน้มดีขึ้น จำนวนผู้ป่วยจิตเวชฉุกเฉินมากขึ้นจาก เฉลี่ย10 คน เป็น 20คน  พบผู้ป่วยรายใหม่ปีละ 2,800 คน  ผู้ป่วยจิตเภทเข้าถึงบริการเกินกว่าร้อยละ70 โรคซึมเศร้าเข้าถึงเกินกว่าร้อยละ50 

      ในกลุ่มเด็กอายุ2-5 ปี ก็ดีขึ้น เช่นเด็กออทิสติกเข้าถึงบริการเฉลี่ยร้อยละ 41   สามารถดูแลผู้ป่วยจิตเวชได้อย่างมีคุณภาพ  โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการรุนแรง ยุ่งยากซับซ้อน มีความเสี่ยงก่อความรุนแรงในชุมชนได้สูง  ขณะนี้มีผู้ป่วยกลุ่มนี้อยู่ในความดูแล200 กว่าคน      พบว่าดูแลควบคุมอาการได้ทั้งหมด  ไม่มีก่อความรุนแรงแม้แต่รายเดียว     อย่างไรก็ดียังมีข้อจำกัดในด้านบุคลากร  เช่นพยาบาลวิชาชีพ ขณะนี้เพียง 56 คน  ขณะที่มีผู้ป่วยในวันละ 140-150 คน  จะพิจาณาจัดสรรจำนวนพยาบาลรวมทั้งวิชาชีพอื่นๆเพิ่มขึ้น เพื่อให้เหมาะสมกับภาระงานที่ดูแลจริง  จะไม่ขึ้นกับขนาดโรงพยาบาล  

        โรงพยาบาลจิตเวชเลยฯเป็นพื้นที่ชายแดนมีวัฒนธรรมเชื่อมโยง 2 ฝั่ง คือไทยและลาว   ขณะนี้ได้ศึกษาวิจัยและคัดเลือกการละเล่นพื้นบ้านที่ผู้ป่วยคุ้นเคยกันคือ เป่ากบ มอญซ่อนผ้า และอีตัก   มาใช้ฟื้นฟูผู้ป่วยจิตเวชผู้ใหญ่ทุกโรค  โดยนำมาจัดเป็นกิจกรรม นันทนาการ   ซึ่งทั้ง3 การละเล่นนี้มีผลดี ต่อการฝึกสติ     สร้างสัมพันธภาพระหว่างผู้ป่วยเองและผู้ป่วยกับเจ้าหน้าที่  ฝึกการสร้างการอยู่ร่วมสังคม การวางแผนแก้ไขปัญหา ฝึกการให้กำลงใจและคำชื่นชม  และฝึกการเคารพกติกาสังคม ซึ่งให้ผลดีต่อการปรับตัวของผู้ป่วยจิตเวชดีขึ้น    

         ผลทดลองใช้ในหอผู้ป่วยฟื้นฟูในปีนี้  พบว่าให้ผลดี ผู้ป่วยกล้าพูดคุยกับเจ้าหน้าที่มากขึ้น  ยอมรับและให้ความร่วมมือการรักษา  สภาพจิตใจดีขึ้น มีสัมพันธภาพดีขึ้น   คาดว่าจิตเวชศาตร์วัฒนธรรม  จะทำให้การดูแลผู้ป่วยจิตเวชที่สอดคล้องกับความหลากหลายทางวัฒนธรรมของผู้ป่วยได้เป็นอย่างดี                  

     ด้านนพ.อาทิตย์ เล่าสุอังกูร ผู้อำนวยการโรงพยาบาลจิตเวชเลย ฯ กล่าวว่า  ขณะนี้โรงพยาบาลฯได้ทำการวิจัยเรื่องอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม ซึ่งสามารถพัฒนามาเป็นแบบสัมภาษณ์ผู้ป่วยข้ามวัฒนธรรม ซึ่งมี 5 กลุ่มได้แก่ ชาติพันธุ์ กลุ่มนักบวช กลุ่มเพศทางเลือก กลุ่มภาษาเช่นม้ง พม่า ลาว และกลุ่มความเชื่อเฉพาะถิ่น เช่นผีเข้า ปอบเข้าเป็นความเชื่อที่พบเฉพาะในภาคอีสาน    เพื่อใช้คัดกรองและประมวลอัตลักษณ์ตัวตนของผู้ป่วย  และอยู่ระหว่างการจัดทำแนวปฏิบัติในการเปิดให้บริการในคลินิกเฉพาะทาง พร้อมทั้งได้จัดทำหลักสูตรด้านนี้ จำนวน3 หลักสูตรได้แก่ 1.หลักสูตรจิตเวซศาสตร์วัฒนธรรม ผ่านการรับรองจากกรมสุขาพจิต  2. หลักสูตรการพยาบาลข้ามวัฒนธรรม และ3. หลักสูตรการให้คำปรึกษาข้ามวัฒนธรรม  เพื่อใช้ในการพัฒนาศักยภาพบุคลากรให้มีวคามเชี่ยวชาญ สามารถดูแลผู้ป่วยที่มีความแตกต่างทางวัฒนธรรมได้ 

      ขณะเดียวกันในปี 2559- 2560 ได้ทำการศึกษาวิจัยเพื่อสร้างมาตรฐานทางวิชาการ จำนวน 4 เรื่อง ได้แก่การเข้าใจความหมายและการจัดการกับการเจ็บป่วยของโรคจิตเภท  การเข้าใจความหมายและการจัดการกับความเจ็บป่วยของโรคซึมเศร้า   การพัฒนาและทดสอบแบบสัมภาษณ์การก่อรูปแบบทางวัฒนธรรม  และความชุกและปัจจัยทางอัตลักษณ์วัฒนธรรมของความเจ็บป่วยทางจิต ซึ่งเมื่อสำเร็จจะทำให้เรามีเครื่องมือสำหรับประมวลวัฒนธรรมผู้ป่วยแต่ละคน นำมาสู่การจัดระบบริการที่เหมาะสมและสอดคล้องต่อวัฒนธรรมของผู้ป่วย  

     ทั้งนี้ เมื่อเปรียบกับต่างประเทศพบว่าผู้ป่วยจิตเวชของไทยมีความหลากหลายทางด้านวัฒนธรรมความเชื่อและชาติพันธุ์เป็นหลัก  ขณะที่ในต่างประเทศมีความหลากทางด้านชาติพันธุ์และภาษา  การเข้าใจถึงรากเหง้าวัฒนธรรมจะนำมาสู่การให้บริการที่เห็นคุณค่าต่อการเป็นมนุษย์  ลดความเหลื่อมล้ำ ให้คนทุกคนมีสิทธิ์ที่จะเข้าถึงบริการสุขภาพอย่างเท่าเทียม