คอลัมน์... ตามรอย...ตำนานแผ่นดิน โดย... เอก อัคคี (facebook.com/ake.akeakkee)
วันก่อนผมพาครอบครัว มาถวายเทียนพรรษาที่วัดเขายี่สาร
ตั้งอยู่ในชุมชนบ้านยี่สาร อัมพวา สมุทรสงคราม วัดนี้เป็นวัดเก่าแก่โบราณคู่กับชุมชุนโบราณแห่งนี้ ใครอยากรู้ก็ไปหาอ่านได้ในเอกสารเก่าๆ ที่ ‘จิตร ภูมิศักดิ์’ เคยค้นคว้าไว้ น่าสนใจมากๆ
แต่ที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่งในวัดนี้คือ พระพุทธรูปที่เรียกกันว่า “คุณปู่ศรีราชา” หรือหลวงปู่ขาวศรีราชา ซึ่งในท้องถิ่นแถบนี้จะใช้สรรพนามนำหน้าว่า “คุณ” สำหรับผู้ที่เป็นที่เคารพนับถือ เช่น ใช้เรียกสรรพนามของพระสงฆ์ที่เป็นเจ้าอาวาส หรืออาจจะอ่อนอาวุโสกว่าแต่ให้ความเคารพในวัตรปฏิบัติว่า คุณตามด้วยชื่อ เช่น คุณผิน คุณคม ฯลฯ
คุณปู่ศรีราชาหรือคุณปู่ขาวศรีราชาในรูปลักษณ์พระพุทธรูป
และเรียกเทพยดา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำศาลว่า คุณ เช่นที่บางขุนไทร อ.บ้านแหลม จ.เพชรบุรี ว่า “คุณพ่อฮุดโจ้ว” เรียกพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ของเมืองแม่กลอง หลวงพ่อวัดบ้านแหลม ว่า “คุณพ่อวัดบ้านแหลม” รวมทั้งที่วัดเขายี่สารก็เรียกสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในชุมชนด้วยความเคารพว่า “คุณปู่ศรีราชา”
ในอดีต เนื่องจากหมู่บ้านยี่สารอยู่ชายทะเลดกดื่นด้วยป่าโกงกางอยู่ในเขตห่างไกลความเจริญจากตัวเมือง จึงเป็นแหล่งหลบซ่อนของพวกชุมโจรดังๆ หลายก๊ก
เล่ากันว่า ครั้งหนึ่งโจรกลุ่มหนึ่งจะเข้าปล้นบ้านยี่สาร ชาวบ้านเตรียมตัวพร้อมกับบนบานให้คุณปู่ช่วยเหลือ ทำให้โจรไม่สามารถเข้าปล้นได้และแม้บริเวณนี้จะเป็นแหล่งที่อยู่ชุมโจร
ผู้เขียนขณะมากราบไหว้ขอพรให้ท่านช่วยตามหนี้สินที่ยังไม่ได้คืน
แต่บ้านยี่สารไม่เคยถูกเข้าปล้นแม้สักครั้งเดียว หรือเป็นกำลังใจเมื่อเดินทางออกไปนอกชุมชน หรือการออกไปทำมาหากินต่างถิ่น ชาวบ้านก็จะมาบนบานที่ศาลนี้ ซึ่งเชื่อถือกันว่าแม่นยำและศักดิ์สิทธิ์ เสี่ยงทายเหตุการณ์ในชีวิตต่างๆ
เมื่อจัดงานมงคล เช่น งานบวช งานแต่งงาน ก็ต้องจุดธูปบอกคุณปู่ศรีราชาก่อน เรื่องราวของคุณปู่ศรีราชาเริ่มมีตัวตนในรูปแบบของคนแก่ลักษณะเป็นคนจีน แต่นุ่งขาวห่มขาว หมายถึงความบริสุทธิ์ จึงเรียกอีกชื่อว่า คุณปู่ขาวศรีราชา
ภาพวาดคุณปู่ขาวศรีราชา ถูกปิดทองจนต้องขอร้องให้เว้นช่วงใบหน้าไว้
แต่มีเอกสารหลักฐานบ่งชี้ว่า เป็นภาพลักษณ์ที่คนภายนอกเข้ามาสร้างให้ เมื่อราว ๕๐ ปีมาแล้ว เพราะมีพระสงฆ์ธุดงค์มาจากสุพรรณบุรีมาอยู่ที่วัดเขายี่สารแล้ว หลับฝันเห็นคนจีนแก่ๆ นุ่งขาวห่มขาว ถักผมเปียยาวไว้หนวดไว้เครายาวมาหา
พระท่านจึงได้จ้างช่างเข้ามาเขียนรูปคุณปู่ที่เห็นในฝันนำไปเก็บไว้ในศาลแล้วเรียกนามว่า ปู่ขาวศรีราชา ในปัจจุบันมีผู้นำทองมาปิดจนมองไม่เห็นรูปวาดเลย จนต้องขอร้องให้เว้นพื้นที่กระจกบริเวณใบหน้าไว้
ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๑๖ ทางวัดทำเหรียญคุณปู่ออกมาให้บูชาไว้ให้คนในชุมชนห้อยคอ ครั้งแรกทำเป็นรูปไม้เจว็ดมีเทวดายืนอยู่ด้านใน ต่อมาก็สร้างรุ่น พ.ศ.๒๕๒๓ และในระยะปีหลังๆ ก็มีการจัดทำขึ้นแทบทุกปีเพื่อแจกผู้บริจาคเงินสมโภชหรือผู้ที่เข้ามาขอทั่วไปโดยไม่เกี่ยงว่าจะทำบุญเท่าใด
ไม้เจว็ดเทวดาศักดิ์สิทธิ์ที่คุณปู่ขาวสถิตอยู่ก่อน
กล่าวได้ว่าคนที่เป็นลูกหลานบ้านยี่สารจะมีเหรียญคุณปู่ห้อย
แล้วคุณปู่ขาวศรีราชา กลายเป็นพระพุทธรูปได้อย่างไร ?
เรื่องของเรื่องคือ ในสมัยหลวงพ่อกลอยเป็นเจ้าอาวาส ท่านดำริไว้ก่อนจะมรณภาพ (ก่อน พ.ศ.๒๕๐๓) ว่าอยากเปลี่ยนคุณปู่ศรีราชาให้เป็นพระพุทธรูป เพราะชาวบ้านพูดกันปากต่อปากว่า หากคุณปู่เป็น “ผี” พระสงฆ์ก็ไม่สามารถไหว้ได้ แต่ถ้าเป็น “หลวงพ่อปู่” พระสงฆ์จะได้ไหว้และมีส่วนร่วมในพิธีกรรมอย่างไม่ตะขิดตะขวงใจ
หลังจากออกเหรียญเป็นไม้เจว็ดเทวดาไปได้หนึ่งปี ในปีพ.ศ. ๒๕๑๗ พระครูสมุทรวิสุทธิคุณ หรือหลวงพ่อผิน เจ้าอาวาสรูปต่อมา จึงตัดสินใจจะเปลี่ยนแปลงรูปลักษณ์และคัดเลือกรูปแบบของพระพุทธรูป
โดยไปซื้อพระพุทธรูปปางประทานพรแถวๆ เสาชิงช้าแทนการหล่อที่คิดว่าคงสิ้นเปลืองเงินทองมากเกินไป ส่วนเหตุที่เลือกพระพุทธรูปปางประทานพรแทนไม้เจว็ด เพราะเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงคุณปู่ที่ผู้คนนิยมมาขอพรกันอยู่เสมอ
ในกรณีนี้คนที่พูดคือ คุณเหิน อ่อนอุระ ชาวบ้านยี่สาร บอกไว้ เมื่อ ๑๕ ธันวาคม ๒๕๔๓
...
(ข้อมูลทั้งหมดนี้ พิมพ์อยู่ใน เอกสารทางวิชาการรวมบทความเรื่อง “เจ้าแม่ คุณปู่ ช่างซอ ช่างฟ้อน และเรื่องอื่นๆ ว่าด้วยพิธีกรรมและนาฏกรรม. ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร, กรุงเทพ)
ชาวบ้านยี่สารจึงพูดกันทั่วไปว่า “หลวงพ่อผินบวชคุณปู่ให้เป็นพระ” แม้จะมีคนไม่เห็นด้วยจำนวนมากแต่ก็ไม่มีกระบวนการขัดขวางแต่อย่างใด เพราะความเกรงใจพระสงฆ์ผู้เป็นเจ้าอาวาสรวมถึงผู้ใหญ่ในชุมชนเองก็เห็นชอบด้วย
แม้ในใจของทุกคนจะคิดถึงคุณปู่ว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ไม่เกี่ยวข้องกับพระพุทธรูปเลยก็ตาม
แต่ ในปัจจุบัน คุณปู่ศรีราชาจึงมีสถานภาพอย่างเป็นทางการ ด้วยการยอมรับของวัดเขายี่สารโดยเฉพาะในการโฆษณาประชาสัมพันธ์งานสมโภชประจำปี เป็น “หลวงพ่อปู่ศรีราชา”
ส่วนไม้เจว็ดที่เคยเป็นสัญลักษณ์แทนตัวคุณปู่ศรีราชา เป็นแผ่นไม้ยาวปลายรูปเหลี่ยมข้าวหลามตัดที่ด้านบน ขนาดของไม้ที่ตั้งอยู่ในศาลยาวประมาณ ๑๕๐ ซม. เล่ากันว่ามีช่างไม้จากที่อื่นเข้ามาซ่อมหลังคาพระอุโบสถ นานกว่า ๘๐ ปีมาแล้วได้แกะสลักไม้เจว็ดให้มีสัญลักษณ์เป็นรูปเทวดายืนถือพระขรรค์อยู่ด้านในสัญลักษณ์ไม้เจว็ดที่มีรูปเทวดานี้ จึงกลายเป็นรูปแบบของเหรียญห้อยคอที่ชาวบ้านนิยมกันมากกว่ารูปแบบอื่นๆ เช่น รูปพระพุทธรูปปางประทานพร
ที่นีมีงานประจำปีซึ่งเป็นงานที่มีคนเข้ามาเที่ยวและไหว้คุณปู่ศรีราชาจากชุมชนใกล้เคียงเป็นจำนวนมากกลางเดือนธันวาคมของทุกปีคือ “งานปิดทองสมโภช หรืองานปี” ซึ่งวัดเขายี่สารจัดเป็นงานวัดใหญ่โต และยังมี “พิธีเวียนเทียนคุณปู่” ในช่วงเทศกาลสงกรานต์
งานสมโภชคุณปู่ศรีราชาจัดเป็นงานใหญ่ในท้องถิ่น จะเป็นรองก็เห็นแต่งานวัดหลวงพ่อเขาตะเคราเท่านั้น !!!
ทุกวันนี้ ผู้คนจากทั่วทุกสารทิศเดินทางมากราบไหว้ขอพรและขอสิ่งที่ต้องการ แต่อย่าบนบาน ให้ขอเฉยๆ เพราะคุณปู่ไม่ชอบ !! โดยเฉพาะทวงหนี้สิน ร่ำลือกันว่าได้ผลดีนัก ใครมีลูกหนี้แล้วถูกชักดาบ ถูกโกง ถูกหักหลังเรื่องเงินทอง มักจะมาขอให้คุณปู่ขาวศรีราชาเคลียร์ให้ ส่วนใหญ่มักจะสำเร็จและก็มาถวายประทัดและไข่ต้มกัน ไม่ต้องเชื่อผมหรอก ดูกองประทัดที่ผู้คนนำมาแก้ถวายคุณปู่กันเอาเอง !!
ข่าวที่เกี่ยวข้อง