รู้แล้วอึ้ง "เทวดานพเคราะห์" กรมศิลป์ นำมาสรงน้ำสงกรานต์ ประวัติไม่ธรรมดา | คมชัดลึก

ปีละครั้งเท่านั้นสำหรับเทศกาลแห่งความสุขและชื่นฉ่ำอย่าง "สงกรานต์" ปีใหม่ไทยที่หลายคนรอคอย และเป็นธรรมเนียมทุกปีที่ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม โดยพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ตระหนักถึงความสำคัญของการสืบต่อองค์ความรู้อันเป็นรากฐานวัฒนธรรมดั้งเดิม จึงได้จัดกิจกรรม "สรงน้ำพระธาตุและเทวดานพเคราะห์" 

โดยอัญเชิญพระธาตุในพระกรัณฑ์ ซึ่งเดิมทีประดิษฐานในก้านพระรัศมีของพระพุทธสิหิงค์ พระพุทธรูปองค์สำคัญ ซึ่งประดิษฐาน ณ พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พระราชวังบวรสถานมงคล ทั้งนี้ในส่วนของประวัติความเป็นมาของ "เทวดานพเคราะห์" ทั้ง 9 องค์นั้นทราบแล้วผู้ที่มีความเชื่อศรัทธานั้นต้องไปกราบไหว้สักครั้ง 

ข้อมูลที่บันทึกไว้ในคติความเชื่อของไทย กล่าวว่า "เทวดานพเคราะห์นั้นกำเนิดมาจาก"พระอิศวร" เป็นเจ้าสร้างขึ้นมา ลักษณะที่ปรากฏจึงแตกต่างคติความเชื่อของฮินดู และมีความเชื่อมโยงทางคติความเชื่อทางพุทธศาสนามากกว่าศาสนาฮินดู

สำหรับประติมากรรมเทพนพเคราะห์ชุดนี้ หล่อขึ้นตามแบบเทพนพเคราะห์ของไทย มีลักษณะการแต่งกายคล้ายคลึงกับภาพเทวรูปในสมุดไทยหมวดตำราภาพเทวรูปไสยาศาสตร์ เล่มที่ 70 สำนักหอสมุดแห่งชาติ ที่สันนิษฐานว่าเป็นรูปแบบของเจ้าฟ้าอิศราพงศ์ และคล้ายคลึงกับภาพจิตรกรรมเทพบนบานประตูหน้าต่างด้านในของพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส (วัดพระแก้ววังหน้า) ที่เจ้าฟ้าอิศราพงศ์ทรงร่วมในการควบคุมการก่อสร้างเช่นกัน

ความพิเศษของประติมากรรมชุดนี้ คือ สามารถถ่ายทอดรูปแบบของเทพนพเคราะห์ให้ออกมาเป็นประติมากรรมแบบลอยตัว แสดงท่าทาง และลักษณะของเทพนพเคราะห์ได้อย่างสมจริงและมีชีวิตชีวา โดยยังคงรักษาเอกลักษณ์ และลักษณะของเทพแต่ละองค์ไว้ได้อย่างสมบูรณ์ สันนิษฐานว่าน่าจะหล่อขึ้นในราว"รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว" เป็นต้นมา โดยเปรียบเทียบลักษณะประติมานวิทยากับภาพในสมุดไทย และรูปสัตว์ที่มีความเหมือนจริงเนื่องจากได้รับอิทธิพลจากตะวันตก"

เทวดานพเคราะห์ คือ เทวดาทั้ง 9 องค์ ที่มีความเชื่อว่า เป็นเทวดาผู้ครองเรือนชะตาของมนุษย์ มีต้นกำเนิดมาจากโหราศาสตร์ฮินดูที่ นับถือพระอาทิตย์ ซึ่งมีบริวารอีก 8 องค์ ที่ให้โทษหรือสร้างอุปสรรคให้กับมนุษย์มากกว่าจะให้คุณ จึงต้องมีผู้ควบคุมอีกชั้นหนึ่ง นั่นคือ "พระคเณศ" เทพผู้เป็นใหญ่เหนืออุปสรรคทั้งมวลนั่นเอง  

• พระอาทิตย์ ทรงราชสีห์ เป็นเทพนพเคราะห์ที่มีอำนาจเหนือกว่าเทพนพเคราะห์ทั้งปวง 
• พระจันทร์ ทรงม้า
• พระอังคาร ทรงมหิงสา
• พระพุธ ทรงคชสาร
• พระพฤหัสบดี ทรงกวาง
• พระศุกร์ ทรงโค
• พระเสาร์ ทรงพยัคฆ์
• พระราหู ทรงพญาครุฑ 
• พระเกตุ ทรงนาค

โดยผู้ที่สนใจสัมผัสกับรูปแบบงานประติมากรรมอันล้ำค่าชุดนี้ที่ 1 ปีจะวนมาให้ยลกันนั้น สามารถไปร่วม เสักการะและสรงน้ำขอพรกันได้ ณ ศาลาสำราญมุขมาตย์ ระหว่างวันที่ 12-14 เมษายน 2565