
ศุกร์กับเซ็กส์ - ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน
คุณหมอหวิวคะ หนูอายุได้ 21 ปี ประจำเดือนหนูเพิ่งหมดไปได้ 10 วัน หลังมีเพศสัมพันธ์ หนูรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินไป ตอนนี้ประจำเดือนมาไม่หยุดเป็นเวลา 2 สัปดาห์แล้ว หนูควรจะทำอย่างไรดีคะ?
ตอบ อาการเลือดออกผิดปกติหลังรับประทานยาคุมฉุกเฉินนั้น ส่วนใหญ่เป็นผลข้างเคียงของยาคุมฉุกเฉินแต่มักจะหยุดเองภายในสองสามวัน หากไม่หยุดอาจจะเป็นทั้งฤทธิ์ยาคุมฉุกเฉินหรือเป็นเรื่องปัญหาภายในของคุณ เช่น มีการอักเสบติดเชื้อ จะรู้ว่าเป็นอะไรต้องไปพบสูตินรีแพทย์เพื่อตรวจและรักษาค่ะ
สำหรับยาคุมฉุกเฉิน แต่เดิมเรียกกันว่า ยาคุมกำเนิดหลังมีเพศสัมพันธ์ (post coital pill) แต่พบว่ามีผลข้างเคียงมากพอสมควร อีกทั้งการคุมกำเนิดได้ผลไม่ดีเท่าการคุมกำเนิดแบบมาตรฐาน เช่นกินยาคุมกำเนิด ฉีดยาคุมกำเนิด สวมห่วง หรือแม้แต่สวมถุงยางอนามัย ดังนั้นจึงเปลี่ยนมาเรียกว่ายาคุมกำเนิดฉุกเฉิน เพื่อให้รู้ว่าให้ใช้ในกรณีฉุกเฉิน เช่น ถูกข่มขืน มีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้วางแผน หรือกรณีที่คุมกำเนิดวิธีอื่นพลาด เช่น ถุงยางอนามัยรั่ว ลืมกินยาคุมกำเนิด ไม่ได้ไปฉีดยาคุมกำเนิดตามกำหนดนัด เป็นต้น หากมีเพศสัมพันธ์ที่รู้ล่วงหน้ามาก่อน แม้นานๆ ครั้ง เช่น แฟนอยู่คนละจังหวัด ก็ควรใช้วิธีคุมกำเนิดมาตรฐาน เพราะผลข้างเคียงและโอกาสพลาดพลั้งตั้งครรภ์น้อย
ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินที่มีวางจำหน่ายในร้านขายยาทั่วไปนั้นเป็นฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน
ขนาดสูง คือ Levonorgestrel 1.5 มิลลิกรัมต่อเม็ดชื่อการค้าของยานี้ในเมืองไทยคือ โพสตินอร์(Postinor) รับประทาน 1 เม็ดทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ อีก 1 เม็ดรับประทานหลังจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง การออกฤทธิ์ของยาคือ ห้ามการตกไข่ ห้ามการฝังตัวหรือรบกวนการปฏิสนธิของตัวอ่อน
อันที่จริงยังมียาคุมกำเนิดฉุกเฉินอีก 2 ชนิด คือ หนึ่งใช้ยาคุมกำเนิดฮอร์โมนสูง เรียกว่า สูตรของ Yuzpe ซึ่งไม่ค่อยมีขายตามท้องตลอด ส่วนใหญ่ต้องไปพบแพทย์ ชนิดที่สองเป็นยาต้านฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนซึ่งเป็นยาที่ใช้ทำแท้งด้วย คือ Mifepristone หรืออาร์ยู 486 ชนิดที่สองนี้ไม่มีจำหน่ายในเมืองไทย ถือว่าผิดกฎหมาย
ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน (Levonorgestrel) คือ
1.คุมกำเนิดได้เพียงร้อยละ 75-85 ขณะที่การคุมกำเนิดมาตรฐานคุมได้ร้อยละ 99.9
2.หากตั้งครรภ์อยู่ การกินยาคุมฉุกเฉินไม่สามารถทำแท้งเด็กในครรภ์
3.อาจมีอาการคลื่นไส้ คัดเต้านม ปวดท้อง
4.อาจมีเลือดออกกะปริบกะปรอยหลังกินยาคุมฉุกเฉิน มักเป็นหลังกินประมาณ 2 วัน และมักหยุดเอง ภายในสองสามวัน
5.หลังกินยาคุมฉุกเฉิน ประจำเดือนจะเลื่อนออกไปสองสามวัน หรือมากกว่านั้น ซึ่งอาจเป็นฤทธิ์ของยาคุมกำเนิดฉุกเฉินหรือตั้งครรภ์ก็ได้ หากประจำเดือนขาดหลังกินยาคุมฉุกเฉิน สิ่งที่ต้องทำคือตรวจว่าตั้งครรภ์หรือเปล่า
6.การมีเลือดประจำเดือนมาหลังการกินยาคุมฉุกเฉินไม่ได้ประกันว่าคุณไม่ตั้งครรภ์ เพราะอาจจะ
เป็นการตั้งครรภ์นอกมดลูก ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉิน อาจเกิดอันตรายถึงชีวิต
7.มีข้อเตือนว่า ไม่ควรใช้ยาคุมฉุกเฉินเกินเดือนละ 4 ครั้ง เพราะผลข้างเคียงของยาคุมฉุกเฉินมีมาก
8.ยาคุมฉุกเฉินไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ ไม่ว่าจะเป็นหนองในแท้ หนองในเทียม ซิฟิลิส เอชพีวี (ก่อมะเร็งปากมดลูก) หูดหงอนไก่ แผลริมอ่อน และเอดส์!
"พญ.ชัญวลี ศรีสุโข" (หมอหวิว)
([email protected] <mailto:[email protected]>)