ตำนานแผ่นดิน:กำเนิดปลาทูไทย | คมชัดลึก

          ตั้งแต่ยุคสุโขทัยถึงอยุธยา ชาวไทยคุ้นเคยกับความอร่อยของปลาในแม่น้ำเจ้าพระยา เมื่อพระเจ้าตากสินนำเหล่าทหารกล้าตีฝ่าวงล้อมข้าศึกศัตรู หนีออกมาตั้งหลักอยู่ที่ชลบุรีถึงจันทบุรี และมาสร้างเมืองใหม่ที่ธนบุรี คนไทยเริ่มคุ้นเคยกับปลาและอาหารทะเล โดยเฉพาะปลาทูที่มีมากในอ่าวไทย มีให้กินตลอดชีวิต
 
          ในยุค พระเจ้าตากสินมหาราช ทหารน้ำผู้เชี่ยวชาญการรบทางเรือ เป็นกลุ่มชาวจีนมาจากเมืองเท่งไฮ้ มณฑลซัวเถา เชื่อว่าปลาทูมาจากเกาะไหหลำ ที่มีต้นมะพร้าวเต็มเกาะ และมีสภาพอากาศร้อนชื้นคล้ายเมืองไทย น้ำทะเลที่อบอุ่นจึงเป็นที่วางไข่ของปลาทู แล้วว่ายผ่านทะเลจีนใต้เข้ามาโตเป็นอาหารให้ชาวไทย
 
          พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 มีรับสั่งให้ หลวงมัศยจิตรการ (ประสพ ศิระพันธุ์) จากกรมรักษาสัตว์น้ำ ศึกษาหาความจริงจนพบว่า ปลาทูจะว่ายไปวางไข่ในบริเวณหมู่เกาะอ่างทอง จ.สุราษฎร์ธานี ซึ่งเป็นแนวหินใต้ทะเล ที่มีอุณหภูมิ 17 องศาเซลเซียส ความเค็มน้ำทะเล 32.5% ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม
 
          เมื่อลูกปลาทูโตขึ้นจะว่ายทวนน้ำเข้าฝั่งอ่าวไทย หาแพลงตอนใต้ก้นอ่าวไทยเป็นอาหาร ใช้เวลา 5-6 เดือน ปลาทูจะโตเต็มที่อยู่ในทะเลน้ำกร่อย ตั้งแต่ จ.สมุทรสาคร สมุทรสงคราม และเพชรบุรี ปลาทูจะผสมพันธุ์ แล้วแม่ปลาทูจะว่ายกลับสู่ทะเลสุราษฎร์ สร้างปลาทูรุ่นใหม่อีกครั้ง เป็นวัฏจักรปลาทูไทย นานกว่า 2,000 ปี
 
          ปลาทูที่จับได้ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน-กุมภาพันธ์ จึงเป็นปลาทูดีที่สุด เนื้อมันแน่น หอมอร่อย เป็นเอกลักษณ์พิเศษของปลาทูไทย เอาไปทำปลาทูเค็ม ส่งไปขายฮ่องกง มาเลเซีย สิงคโปร์ และอินโดนีเซีย เป็นที่นิยมและมีราคาแพง จนชาวอินโดนีเซียเรียกว่า IKAN SIAM ปลาทูไทยจึงอร่อยกว่าปลาทูจากทะเลและมหาสมุทรทั่วโลก ที่เรียกว่า ปลาทูปากีสถาน
 
เทศกาลปลาทูอร่อยที่ท่าฉลอม
          คุณสมพงษ์ จิระพรพงษ์ นายกสมาคมผู้ประกอบการอาหาร ประธานชมรมร้านอาหารสมุทรสาคร เชิญผมไปร่วมชิมสารพัดอาหารเมนูปลาทู เฮียช้าเล่าให้ผมฟังว่า สมุทรสาครเป็นที่รวมแม่น้ำร้อยสาย แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำท่าจีน คลองเล็กคลองน้อย พัดพาตะกอนดิน ไหลลงสู่ทะเลอ่าวไทย กลายเป็นแหล่งกำเนิดแพลงตอน สัตว์น้ำตัวเล็กที่เป็นอาหารของปลาทะเล
   
          ปลาทูฝูงใหญ่ว่ายจากสุราษฎร์ มาหากินที่ก้นอ่าวสมุทรสาคร เติบโตเต็มวัยในช่วงเดือนพฤศจิกายน ปลาทูสมุทรสาครจึงอ้วน หนังบาง เนื้อนุ่มหอม แตกต่างจากปลาทูอื่นที่ตัวใหญ่ เนื้อหนาแข็งกระด้างกินไม่อร่อย พี่น้องประมงท่าฉลอม จึงภูมิใจกับปลาทูเนื้อดีที่สุดในโลก นึ่งเป็นปลาทูเข่ง ส่งไปขายคนไทยที่อยู่ทั่วโลก
 
          คุณอภิชาติ โตดิลกเวชช์ รองผู้ว่าราชการสมุทรสาคร จึงชวนชาวประมงกลุ่มแม่บ้านท่าฉลอม ชมรมร้านอาหารเตรียมจัดงาน เทศกาลปลาทูอร่อยที่ท่าฉลอม วันที่ 17-22 พฤศจิกายน 2555 ณ บริเวณริมเขื่อน หน้าวัดช่องลม กลุ่มประมงอวนดำจับปลาทูสด ส่งให้กลุ่มพลังสตรีท่าฉลอมนำไปทำอาหารเมนูปลาทู อร่อยจนผมต้องชวนไปกินกัน
 
          คุณพรจิตร สร้อยเพชร นำกลุ่มพลังสตรีท่าฉลอม ช่วยกันทำ ปลาทูชุบแป้งทอด กรอบอร่อยตั้งแต่หัวถึงหาง ห่อหมกปลาทู แล่เนื้อปลาทูติดหาง นวดกับกะทิพริกแกงเผ็ด นึ่งด้วยใบตองเป็นห่อหมกแสนอร่อย ฉู่ฉี่ปลาทู ผัดพริกแกงรวนกับปลาทูทั้งตัว ให้น้ำแกงเข้มข้นหอมน่ากิน ปลาทูต้มยำ บั้งเนื้อปลาทูให้เป็นริ้ว ต้มยำด้วยพริกขี้หนูสวน น้ำมะนาวรสจัด แค่นี้ก็อร่อยจี๊ดถึงใจ
 
          ขนมปังหน้าปลาทู แม่บ้านขูดเนื้อปลาทูทาบนขนมปังทอดให้กรอบ กินกับน้ำอาจาดก็อร่อย ซาลาเปาไส้ปลาทูสับ ใช้เนื้อปลาทูสับ ปรุงรสด้วยพริกไทยป่นตรามือ อร่อยกว่าซาลาเปาไส้หมูแน่นอน ปลาทูต้มส้ม อร่อยไม่แพ้ปลากระบอก ทอดมันปลาทู นุ่มเหนียวกว่าเนื้อปลากราย ปลาทูทอดกระเทียมพริกไทย กรอบอร่อยแบบไทยๆ
 
          ปลาทูซาเตี๊ยะ ต้นตำรับปลาทูต้มสูตรท่าฉลอม น้ำซาเตี๊ยะหอมอร่อย เนื้อปลานุ่มหวาน ก้างกระดูกปลาทูเคี้ยวกรอบๆ ยำไตปลาทู พุงเครื่องในปลาทู ล้างสะอาดยำกับขิงซอยพริกสด ข้าวต้มปลาทู-ก๋วยเตี๋ยวปลาทู ชามละ 10 บาท ปลาทูสดขาย กก.ละ 50 บาท กำไรทั้งหมดนำไปสร้างโรงพยาบาลนครท่าฉลอม เพื่อช่วยเหลือผู้ยากไร้
 
          คุณสมพิศ โรจนสมบัติ โทร.08-1856-5223 คุณพะเยา สมสุข โทร.08-9837-4266 จะแจกเหรียญเจ้าแม่กวนอิมให้ท่านที่ถือ "คม ชัด ลึก" ฉบับนี้ ไปงานปลาทู วันที่ 19 พฤศจิกายนนี้ คนละ 1 องค์
.......................................
(หมายเหตุ กำเนิดปลาทูไทย : คอลัมน์ ตำนานแผ่นดิน โดย... อ.ไชยแสง กิระชัยวนิช)