นกแอ่นทุ่งเล็ก | คมชัดลึก

               กิจกรรมสำรวจประชากรนกน้ำกลางฤดูหนาว ที่เรียกกันติดปากว่า AWC (ย่อมาจาก Mid-winter Asian Waterbird Census) ปีนี้กำหนดวันที่อย่างเป็นทางการพร้อมกันทั่วประเทศตั้งแต่วันที่ 13-26 มกราคม อย่างไรก็ตาม ที่ อ.เชียงแสน จ.เชียงราย จะมีการประเดิมนับนกน้ำกันก่อนตั้งแต่สุดสัปดาห์ที่ 11-12 มกราคมนี้ โดยชมรมอนุรักษ์นกและธรรมชาติล้านนาจะพาสมาชิกบางส่วนไปเป็นอาสาสมัครช่วยนับด้วย

                เชียงแสนมีแหล่งดูนกทุ่ง-นกน้ำที่ขึ้นชื่อในวงการดูนกอยู่มากมายหลายจุด ที่โดดเด่นที่สุดคงไม่พ้นทะเลสาบเชียงแสนและพื้นที่ชุ่มน้ำโดยรอบในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย ซึ่งสามารถพบนกเป็ดน้ำได้มากชนิดที่สุดในประเทศไทย แหล่งดูนกที่เป็นที่นิยมมากๆ ในเชียงแสนอีกแห่งคือ “พื้นที่อนุรักษ์นกน้ำคำ” ซึ่งทางชมรมอนุรักษ์นกฯ ล้านนาได้พัฒนาพื้นที่ให้เหมาะกับทั้งนก คนดูนก และนักวิจัยนก ภาพถ่ายนกและการเก็บข้อมูลในพื้นที่ช่วยเพิ่มพูนองค์ความรู้เกี่ยวกับนกลึกลับหายากหลายชนิด นับเป็นปรากฏการณ์ที่น่าตื่นเต้นมากๆ

                พื้นที่ดูนกที่สำคัญต่อนกน้ำมากๆ ของเชียงแสนไม่น้อยไปกว่าท้องทุ่ง-หนองบึง คือแม่น้ำโขงและสาขา หาดริมน้ำและสันทรายกลางน้ำเป็นแหล่งพักพิงช่วงฤดูหนาวของนกหายากหลายชนิด รวมทั้งเป็นแหล่งทำรังวางไข่ของ นกแอ่นทุ่งเล็ก (Small Pratincole) จำนวนมากมายมหาศาล ซึ่งในช่วงนอกฤดูผสมพันธุ์ นกบางส่วนจะกระจายออกไปหากินห่างไกลจากโคโลนีที่สร้างรัง บางครั้งไปโผล่อยู่ตามนาเกลือริมทะเลปะปนกับนกหัวโต

                แม้จะมีขายาวเหมือนนกชายเลนและนกหัวโต อันที่จริงนกแอ่นทุ่งมีเชื้อสายใกล้ชิดกับพวกนกนางนวลมากกว่า ปากที่ยาวเรียวและจงอยปากที่สั้นแต่กว้าง ช่วยให้มันหาอาหารโดยการบินฉวัดเฉวียนต้อนแมลงเข้าปากได้ ในอดีตนกแอ่นทุ่งจึงถูกเรียกว่า Swallow-plover ซึ่งแปลตรงตัวได้ว่าเป็นนกที่มีลักษณะก้ำกึ่งระหว่างนกหัวโตและนกนางแอ่น ลักษณะเด่นเป็นเอกลักษณ์ของนกแอ่นทุ่งเล็กคือขนคลุมใต้ปีกสีดำสนิท รูปทรงของมันก็ป้อมๆ หัวโต คอสั้นเมื่อเทียบกับ นกแอ่นทุ่งใหญ่ (Oriental Pratincole) และนกแอ่นทุ่งชนิดอื่นๆ ที่ไม่พบในไทย

                ถิ่นอาศัยของนกแอ่นทุ่งเล็กถูกคุกคามจากการรบกวนโดยมนุษย์ และมีแนวโน้มที่จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำซึ่งถูกควบคุมโดยเขื่อนที่อยู่ต้นแม่น้ำ ลองคิดดูง่ายๆ ครับว่าหากวันดีคืนดีมีการปล่อยน้ำที่กักไว้ออกมาในปริมาณมาก รังที่อยู่บนแก่งหินและสันทรายก็จะถูกกวาดล้างหายไปกับสายน้ำในพริบตา

               
นกแอ่นทุ่งเล็ก 

ชื่ออังกฤษ Small Pratincole, Milky Pratincole 
ชื่อวิทยาศาสตร์ Glareola lactea (Temminck, 1820) 
วงศ์ (Family) Glareolidae (วงศ์นกแอ่นทุ่ง) 
อันดับ (Order) Chradriiformes (อันดับนกชายเลนและนกนางนวล)

.............................

 (นกแอ่นทุ่งเล็ก : คอลัมน์นกป่าสัปดาห์ละตัว)