'กระจับ' สมุนไพรแห่งการบำรุงทุกเพศทุกวัย | คมชัดลึก

 

                           เมื่อพูดถึงต้น "กระจับ" หลายๆ คนอาจไม่รู้จัก ไม่เคยเห็น และไม่เคยได้ยินว่ามีต้นไม้ชื่อแปลกๆ ชนิดนี้ด้วยหรือ กระจับ เป็นพืชน้ำ ส่วนใหญ่อยู่ใต้น้ำ โผล่ใบขึ้นมาเหมือนต้นบัว นับว่าเป็นไม้น้ำที่น่าสนใจมากชนิดหนึ่ง เพราะมีรูปร่างประหลาด มีผลหน้าตาเหมือนเขาควาย เด็กๆ ชอบเอามาต้มกิน หรือนำมาเป็นของเล่น เขาขวิดกัน

 

                           "กระจับ" มีชื่อวิทยาศาสตร์ Trapa bicornis. อยู่ในวงศ์ TRAPACEAE มีชื่อตามท้องถิ่นเรียกต่างๆ ว่า เขาควาย มะแงง ม่าแงง พายับ เป็นต้น กระจับเป็นพืชน้ำล้มลุกอายุหลายฤดู ลักษณะเป็นกอลอยน้ำ ใบมี 2 แบบ คือ ใบใต้น้ำเป็นเส้นยาวคล้ายราก ส่วนใบลอยน้ำมีลักษณะคล้ายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ขอบใบแหลม ผิวใบด้านบนสีเขียวเป็นมัน ด้านล่างมีสีแดง ก้านใบยาว ตรงกลางพองออก ดอกเป็นดอกเดี่ยวสีขาว ออกที่โคนก้านใบ มีกลีบดอก 4 กลีบ บานเหนือน้ำ เมื่อเป็นผลจะจมลงใต้น้ำ ผลหรือฝักกระจับมีสีดำขนาดใหญ่ เปลือกหนาแข็งเขางอโค้งคล้ายเขาควาย เนื้อในสีขาว ขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อ

 

                           กระจับ มีสรรพคุณทางยาที่สำคัญ คือ เป็นยาบำรุงของทั้งเด็ก ผู้หญิง ผู้ชาย ผู้สูงอายุ และคนหลังฟื้นไข้ เนื่องจากเด็กต้องการการเสริมสร้างเนื้อเยื่อ เพื่อเตรียมตัวเป็นผู้ใหญ่ที่สมบูรณ์แข็งแรง เพื่อเป็นรากฐานของสุขภาพที่ดีในภายภาคหน้า ตามทฤษฎีการแพทย์แผนไทย กระจับช่วยสร้างน้ำอสุจิในผู้ชายและสร้างไข่และผนังมดลูกในผู้หญิง ซึ่งล้วนเป็นกลไกของเสมหะ กระจับที่บำรุงเสมหะจึงทำหน้าที่สร้างความเข้มแข็งให้แก่ระบบสืบพันธุ์ของทั้งสองเพศ นอกจากนี้เป็นที่รู้กันโดยทั่วไปว่า กระจับช่วยบำรุงผู้สูงอายุ บำรุงกำลังคนไข้ ฟื้นฟูลำไส้หลังอาการท้องเสีย แก้อ่อนเพลีย แก้เมาค้าง และนอกจากมีฤทธิ์ทางบำรุงแล้ว กระจับยังมีสรรพคุณไปในทางดับพิษร้อน เช่น การมีประจำเดือนมาก แก้ร้อนในกระหายน้ำ โดยเฉพาะการกินกระจับอ่อนสดๆ เป็นต้น

 

                           สรรพคุณที่สำคัญและโดดเด่นที่สุดของ "กระจับ" คือ เป็นยาบำรุงครรภ์ บำรุงน้ำนม ผู้หญิงเป็นผู้ดูแลชีวิต ชีวิตเริ่มตั้งแต่ในครรภ์ของมารดา ผู้เป็นมารดาจะคอยระมัดระวังการใช้ชีวิต การกินยา กินอาหาร เพื่อป้องกันไม่ให้มีผลกระทบมาถึงลูกในท้อง ทั้งยังแสวงหาอาหารที่เป็นประโยชน์ มีคุณสมบัติในการบำรุงทารกในครรภ์ และเมื่อลูกคลอดออกมาก็ต้องมีน้ำนมอันสมบูรณ์ให้ลูกดื่มกิน ซึ่งพืชพรรณที่มีคุณสมบัติดังกล่าวต้องมีสารอาหารและความปลอดภัยสูง ในตำรายาไทยจัดให้ "กระจับ" เป็นหนึ่งในนั้น ที่พิเศษคือ กระจับบำรุงทารกในครรภ์และบำรุงน้ำนม ในมุมของการแพทย์แผนไทยกระจับมีคุณสมบัติหวาน เย็น ช่วยบำรุงเนื้อหนังให้บริบูรณ์ หรือบำรุงทางเสมหะ ซึ่งเป็นกลไกของการเสริมสร้างเนื้อเยื่อต่างๆ ทำให้ทารกเจริญเติบโตได้ดี ทำให้แม่มีน้ำนมเลี้ยงลูก

 

                           ในความเป็นผู้หญิงที่จะต้องเป็นแม่ ภรรยา และผู้ดูแลคนในบ้าน สุขภาพของคนในบ้านอยู่ในมือเรา ในยุคสมัยที่เปลี่ยนไป การบำรุงครรภ์เหลือเพียงยาบำรุงเลือดที่รับจากคลินิกฝากครรภ์ อาหารการกินเพื่อบำรุงนั้นอยู่ในแคปซูลของบริษัทผลิตอาหารเสริม เพียงหันกลับมามองชะลอมใส่ฝักสีดาหน้าตาประหลาด อาจคืนพลังอำนาจในการบำรุงสุขภาพ ที่ผู้หญิงจะนำคืนมาให้ครอบครัว กระจับจึงเป็นอาหารของการบำรุงที่ควรค่าแก่การกินจริงๆ

 

 

                           ตำรับยา 

 

                           ยาบำรุงกำลังกระจับสำหรับชาย-หญิง

 

 

                           นำผลกระจับ 100 ผล ต้มน้ำทิ้งไว้ให้เย็น ปลอกเปลือกออก นำเปลือกตากแดดให้แห้ง ตำผลใส่ในขวดแก้วไว้ นำผงยา 1 ช้อนโต๊ะ ใส่ผสมกับน้ำผึ้ง น้ำตาล นม ดื่มวันละ 1 ครั้ง ทุกๆ วัน

 

 

                           ตำรับอาหาร

 

 

                           กระจับต้มสามารถนำมาปลอกเปลือกต้มกินเล่นเป็นของว่าง นำมาทำเป็นของหวานกิน เช่น กระจับต้มน้ำขิง กระจับน้ำแข็งใส กินร่วมกับเม็ดบัว มะพร้าวอ่อน ใส่น้ำหวานน้ำแข็งกินเป็นของหวาน และยังสามารถนำมาประกอบอาหารได้ เช่น กระจับต้มซี่โครงหมู กระจับผัด และกระจับผัดพริกกุ้งนาง

 

                           ประโยชน์ของกระจับในการดูแลหญิงไทยรวมถึงสรรพคุณดีๆ ยังมีอีกมากมาย ใครที่ยังไม่เคยเห็นและอยากเห็น สามารถร่วมชมและเรียนรู้เรื่องราวกระจับและสมุนไพรอื่นๆ ได้ที่บูธกิจกรรมโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ในงานมหกรรมสมุนไพรครั้งที่ 11“การแพทย์แผนไทยหัวใจดูแลสุขภาพ” ระหว่างวันที่ 3-7 กันยายน 2557 ณ อาคาร 6-8 อิมแพ็ค เมืองทองธานี 

 

 

 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่

 

โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร 

 

โทร.0-3721-1289