เสริมเข้มองค์กรอิสระ สร้างจุดโฟกัส ลดตึงตัว | คมชัดลึก

 

                            จากการวิจัยเรื่อง “การปรับปรุงโครงสร้างองค์กรอิสระเพื่อต่อต้านคอร์รัปชัน” โดยศึกษาในส่วนของสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) พบว่า ประเทศไทยได้รับคะแนนจากการจัดทำ “ดัชนีงบประมาณโปร่งใส” (Open Budget Index 2012) เพียง 35 จาก 100 คะแนน สะท้อนว่า ในภาพรวมของความโปร่งใสในกระบวนการกำหนด จัดสรร และตรวจสอบการใช้งบประมาณของรัฐและการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในเรื่องนี้ ประเทศไทยยังอยู่ในระดับที่ “แย่” อย่างไรก็ดี ประเทศไทยก็ยังทำได้ดีในเรื่องของการมีองค์กรตรวจสอบการใช้งบประมาณ ซึ่งหมายถึง สตง. ที่เข้มแข็ง โดยไทยได้คะแนน 67 จาก 100 คะแนน

 

                            ความเข้มแข็งดังกล่าวนั้น มาจากความเป็นอิสระภายในองค์กรที่อยู่ในระดับมาตรฐานสากล ทั้งนี้ หากยึด “หลักความเป็นอิสระ 8 ประการของ INTOSAI” (International Organization of Supreme Audit Institutions) เป็นเกณฑ์เพื่อประเมิน สตง.ไทย จะพบว่า สตง.มีกฎหมายรับรองความเป็นอิสระ มีคณะผู้บริหาร หมายถึง คตง. และ ผู้ว่าการ สตง. ที่มาจากกระบวนการสรรหาที่โปร่งใส และมีอำนาจในการเข้าถึงข้อมูลระหว่างตรวจสอบและกำหนดทิศทางการทำงานของตนเองได้

 

                            อย่างไรก็ดี จุดอ่อนของ สตง.ไทยยังคงอยู่ที่ หนึ่ง การเปิดเผยข้อมูลการตรวจสอบประจำปีที่ล่าช้า อันมีสาเหตุมาจากการที่ต้องคอยรัฐสภาและรัฐบาลพิจารณารายงานดังกล่าวก่อน และ สอง ทรัพยากรบุคคลและงบประมาณที่จำกัด

 

                            แม้ สตง.เป็นองค์กรที่มีความสำคัญในการตรวจสอบทุจริต แต่ปัจจุบัน มีอำนาจเพียงการปรับโทษทางปกครอง แต่ไม่สามารถดำเนินคดีอาญากับผู้ทุจริตได้ แต่หากมองกว้างๆ ปัญหาขององค์กรอิสระทั่วไปของไทยคล้ายๆ กับ สตง. นั่นคือ มีภาระงานค่อนข้างมากเมื่อเทียบกับจำนวนบุคลากรและงบประมาณในการดำเนินงาน ส่งผลให้เกิดความล่าช้าในการทำงาน

 

                            ข้อเสนอแนะสำหรับอำนาจการบริหารงานคือ สตง.อาจจัดจ้างหน่วยงานภายนอกมาร่วมทำหน้าที่ในงานตรวจสอบเฉพาะทาง โดยเฉพาะการประเมินความคุ้มค่าของโครงการต่างๆ ที่มีลักษณะเฉพาะ และ สตง.ควรมีอำนาจยับยั้งการเบิกจ่ายงบประมาณในระดับหนึ่ง เช่นเดียวกับระเบียบการจ้างในส่วนของอัตราเงินเดือนของพนักงาน สตง.ควรกำหนดอัตราการจ้างงานที่สามารถดึงดูดบุคลากรที่มีทักษะให้เข้ามาร่วมงาน ซึ่งจะทำให้การทำงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

 

                            ขณะที่ในด้านความรับผิดชอบต่อประชาชน โดยเฉพาะการเปิดเผยรายงานผลการตรวจสอบหน่วยงานรัฐ ควรมีการกำหนดให้รัฐสภาและรัฐบาลต้องรับรองรายงานของ สตง. ภายในกำหนดระยะเวลาที่ชัดเจนและไม่นาน เช่น 3 เดือน เพื่อให้ สตง.เปิดเผยรายงานต่อประชาชนได้

 

                            บทสรุปขององค์กรอิสระในด้านโครงสร้างนั้น ขอเสนอแนะเพิ่มเติมว่า ควรมีความหลากหลายทั้งในเรื่องกรรมการสรรหา และกรรมการบริหาร ขณะเดียวกันควรมีการกำหนดวงเงินงบประมาณที่เพียงพอต่อการปฏิบัติหน้าที่ ซึ่งอาจจะพิจารณาจากแหล่งรายได้ต่อหัวประชากรที่แน่นอนในกฎหมายและหน่วยงานราชการที่จัดสรรเงินเพื่อให้ สตง.ทำงานได้อย่างเต็มศักยภาพโดยไม่ต้องพึ่งพางบประมาณจากรัฐบาล และที่สำคัญองค์กรเหล่านี้ ไม่ควรมีอุปสรรคในการสร้างความโปร่งใสและรับผิดชอบต่อประชาชน

 

 

 

 

 

-----------------------

 

(ช่วยกันคิดช่วยกันคุย : เสริมเข้มองค์กรอิสระ สร้างจุดโฟกัส ลดตึงตัว : โดย...ธิปไตร แสละวงศ์ นักวิจัยทีดีอาร์ไอ)