ตดหมูตดหมาสมุนไพรลดเบาหวาน | คมชัดลึก

 

                     ตดหมูตดหมา หรือกระพังโหม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Paederia linearis Hook. f. ชื่อพ้อง Hondbesseion lineare (Hook. f.) Kuntze อยู่ในวงศ์ Rubiaceae เป็นไม้เลื้อย เนื้ออ่อน ลำต้นสีเขียว ใบเดี่ยว มีขนสั้นๆ ละเอียดที่มุมเส้นใบตัดกับเส้นกลางใบ ก้านใบสีเขียวถึงเขียวค่อนข้างเข้ม ขอบใบเรียบ มีดอกช่อออกที่ปลายยอดและซอกใบ กลีบดอกด้านนอกสีขาว ด้านในสีม่วงเข้ม รูปกรวยปลายแยก 5 แฉก หยักตื้น มีผลรูปไข่หรือกลมแบน

 

                     หมอยาพื้นบ้านใช้กระพังโหมเป็นยาบำรุงและเป็นยาอายุวัฒนะ โดยเชื่อว่าการรับประทานเป็นประจำสามารถเพิ่มกำลัง เพิ่มสมรรถภาพทางเพศ ช่วยทำให้กระดูกที่หักติดกันง่าย ช่วยทำให้สีผิวเงางาม ช่วยกำจัดพิษ ช่วยย่อย ช่วยขับลม ให้กินเป็นประจำทั้งกินเป็นผักและเอามาต้มกินเป็นยา และสามารถกินได้ทุกเพศทุกวัย

 

                     หมอยาไทยใหญ่ใช้ใบกระพังโหมคุมระดับน้ำตาลในเลือด และเป็นที่น่าสนใจ คือ มีกรณีศึกษาในสัตว์ทดลองพบว่า สารสกัดของใบตดหมูตดหมาสามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ โดยสามารถเพิ่มระดับฮอร์โมนอินซูลิน (insulin) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ควบคุมและลดระดับน้ำตาลในเลือด อีกทั้งผลการทดลองในหนูพบว่ามีผลทำให้ HbA1C ในกระแสเลือดลดลงแสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพของกระพังโหมในการลดระดับน้ำตาล

 

                     นอกจากนี้ กระพังโหมยังมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant) โดยสามารถเพิ่มระดับของเอนไซม์ Superoxide dismutant, Catalase และ Glutathione ซึ่งสามารถกำจัดอนุมูลอิสระ (free radical) ออกจากร่างกายได้ กระพังโหมมีฤทธิ์ยับยั้งการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด (antithrombotic effect) และช่วยลดระดับไขมันในเลือดได้ โดยสามารถลดได้ทั้ง total cholesterol, triglyceride, low density lipoprotein cholesterol (LDL) และ very low density lipoprotein cholesterol (VLDL) ซึ่งไขมันทั้งหมดนี้ล้วนเป็นอันตรายและก่อโรคในระบบหัวใจและระบบไหลเวียนโลหิตได้ นอกจากนี้ยังมีการศึกษาพบฤทธิ์ในการต้านมะเร็งและต้านเนื้องอกอีกด้วย

 

                     กระพังโหมเป็นยาแก้ทางกองลม ในทางการแพทย์แผนไทย กองลม คือ กลไกที่ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวทั้งตั้งใจและไม่ตั้งใจ การทำงานของระบบประสาท เช่น ปวดเมื่อย ปวดตามข้อ อาการปวดหัว รวมไปถึงอาการท้องอืดท้องเฟ้อ ดังนั้น สรรพคุณเด่นๆ ของกระพังโหม คือ แก้ปวดเมื่อย ขับลม ขับปัสสาวะ เป็นยาระบายอ่อนๆ ขับน้ำนม แก้อาการปวดวิ่งๆ ซึ่งก็คืออาการของพยาธิตัวจี๊ดนั่นเอง โดยหมอยาพื้นบ้านจะใช้กระพังโหมตัวเดียว หรือต้มรวมกับสมุนไพรตัวอื่นๆ ในการรักษาโรคและอาการเหล่านี้

 

                     กระพังโหม เป็นสมุนไพรที่เข้าอยู่ในตำรับยาแก้ซางมากที่สุดชนิดหนึ่ง กล่าวได้ว่าสรรพคุณสำคัญของกระพังโหม คือ การแก้ซางเด็ก ซึ่งเด็กที่เป็นซางจะมีอาการพุงโรก้นปอด ผอม ซึ่งอาจจะเกิดจากพยาธิ หรืออาหารไม่ย่อย ขาดสารอาหารก็เป็นได้ ตำรับที่นิยมของตาส่วน สีมะพริก หมอยาแห่งบ้านนนทรี จ.ปราจีนบุรี คือ ใช้สมุนไพรตานหม่อน ตานเสี้ยน ตานดำ ตานขโมย ใส่ในกระบอกไม้ไผ่ เติมน้ำลงไปเล็กน้อย แล้วใช้เถากระพังโหมปิดที่กระบอกไม้ไผ่ เอาไปย่างไฟ แล้วนำน้ำในกระบอกไม้ไผ่มาให้เด็กที่เป็นซางกิน เทคนิคนี้ดูเหมือนคนโบราณจะพยายามสกัดสารจากเถากระพังโหมโดยใช้ไอน้ำ ซึ่งหมอยาจะเรียกวิธีการทำยาชนิดนี้ว่าการหลามยา เพราะวิธีนี้คล้ายๆ วิธีทำข้าวหลาม

 

 

ตำรับยา 

 

 

                     ยาล้างพิษ ให้ต้มสมอไทย สมอพิเภก และมะขามป้อมเข้าด้วยกัน แล้วใส่ใบกระพังโหมลงไป ใช้เป็นยาระบาย แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ถอนพิษสุรา พิษยาสูบ และถอนพิษต่างๆ รวมทั้งแก้ท้องเสีย พิษจากอาหาร ตำรับยาแก้ท้องอืด ท้องผูก ให้นำรากกระพังโหมมาต้มกิน หรือนำใบมาตำพอกที่ท้อง

 

 

                     ตำรับยาฆ่าพยาธิตัวจี๊ด ให้นำใบกระพังโหมมาขยี้ให้ละเอียด ใส่น้ำเล็กน้อย ทาพอกไว้ แล้วอาการบวมวิ่งๆ เหล่านั้นก็จะหายไป ตำรับยาถ่ายพยาธิ ใช้ยอดอ่อนของกระพังโหม หมกใส่ไข่หรือปลาให้เด็กกิน

 

 

                     ตำรับยาใส่แผล แก้คัน ให้ล้างแผลให้สะอาด แล้วคั้นน้ำใบกระพังโหมทาแผลที่ถูกหมากัด งูกัด เริม งูสวัด และแผลทั่วไป รวมทั้งใช้ทาแก้คันก็ได้

 

 

                     ตำรับยาแก้ริดสีดวง ตกเลือด ให้นำกระพังโหม จุกกระเทียม ใบกะเพรา ต้มกับน้ำ 3 ส่วน ให้เหลือ 1 ส่วน กินก็จะหาย

 

 

                     ตำรับยาแก้ร่างกายอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร แก้ไข้เพื่อลม ให้ใช้พาโหมทั้ง 5 กรุงเขมา จันทน์ขาว ขิง ดีปลี รากมะเขือขื่น รากมะอึก รากแตงขม บอระเพ็ด ต้มกิน

 

 

                     ตำรับยาเป็นลมหน้ามืด ใช้ยอดกระพังโหม 7 ยอด เปลือกแคเล็กน้อย มะนาว 7 ฝาน ขิง 7 ฝาน กระเทียม 7 กลีบ พริกไทย 7 เม็ด นำทั้งหมดตำให้ละเอียด ใช้อมแก้ไข้สันนิบาต (เป็นลมหน้ามืด)

 

 

                     ตำรับยาน้ำมันแก้ปวดตามข้อ แก้อักเสบช้ำบวม ใช้ใบกระพังโหมบดละเอียด 2 ส่วน เคี่ยวกับน้ำมัน 1 ส่วน เคี่ยวด้วยไฟอ่อนๆ จนใบกรอบ กรองเก็บน้ำมัน แล้วนำไปเคี่ยวกับขิงสดบดอีก 1 ส่วน กรองทำเป็นน้ำมันเก็บไว้ใช้แก้ปวดเมื่อย แก้อักเสบ ตำรับยาแก้ปวดเมื่อย ให้นำกระพังโหมทั้ง 5 มาต้มกิน

 

 

                     ตำรับยาแก้เด็กเป็นซาง ขนานที่ 1 ให้นำใบกระพังโหมตากแห้ง ตำใส่เกลือ ต้มกิน ต้มอาบ ขนานที่ 2 ใช้กระพังโหม 1 กำมือ กะเพราแดง 1 ต้น เปลือกไข่เน่า 1 บาท สะค้าน 1 บาท สมอทั้ง 3 สิ่งละ 2 บาท บอระเพ็ด 5 องคุลี มะตูมอ่อน 1 แว่น มะขามป้อม 3 บาท เจตมูลเพลิง 1 บาท ขิงแห้ง 1 บาท ชุมเห็ดเทศ 1 ต้น ใบมะกา 1 กำมือ ดีปลี 5 ดอก ขมิ้นอ้อย 5 แว่น นำมาต้มให้เด็กรับประทาน

 

 

                     ตำรับเบาหวาน แก้ปวดเมื่อย เป็นยาอายุวัฒนะ ให้นำใบกระพังโหมมากินเป็นผักสดๆ หรือนำส่วนเหนือดินต้มกินต่างน้ำ

 

 

 

 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่

 

โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร

 

โทร.0-3721-1289