เจาะลึก'ท่อประปา'ใต้ดิน | คมชัดลึก

 

               ลึกลงไป ภายใต้พื้นผิวดิน มีสาธารณูปโภคที่หลากหลายทอดวางอยู่นับไม่ถ้วน รวมถึงระบบเครือข่ายท่อประธาน หรือท่อประปาขนาดใหญ่ ที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางตั้งแต่ 500-1,800 มิลลิเมตรของการประปานครหลวง (กปน.) ซึ่งมีความยาวกว่า 30,000 กิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่บริการทั้ง 3 จังหวัด คือ กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมุทรปราการ ซึ่ง กปน. ได้ทำการดูแล บำรุงรักษา ตลอดจนเปลี่ยนทดแทนท่อประปาที่มีการใช้งานมาเป็นระยะเวลานาน เพื่อพัฒนาศักยภาพในการให้บริการน้ำประปา ทั้งในเรื่องของการรองรับความต้องการใช้น้ำที่เพิ่มมากขึ้นตามการขยายตัวของชุมชนเมือง การขยายตัวของการใช้น้ำในแนวดิ่ง (คอนโดและตึกสูง) และการเพิ่มแรงดันน้ำประปาในเส้นท่อ เพื่อลดความจำเป็นและลดการใช้พลังงานในการใช้ปั๊มน้ำ
               ในชุมชนเมือง ท่อประธานมักวางเป็นแนวยาวอยู่ใต้ผิวถนน ซึ่งแรกเริ่มเดิมที การก่อสร้างวางท่อประปาใหม่ หรือการเปลี่ยนทดแทนท่อประธานในแต่ละครั้ง จำเป็นต้องทำการขุดเปิดแนวผิวจราจรเป็นระยะทางยาว ซึ่งถึงแม้จะดำเนินการเฉพาะช่วงเวลากลางคืน แต่สำหรับมหานครที่ไม่เคยหลับใหลอย่างกรุงเทพมหานคร ก็ถือว่ากระทบต่อการสัญจรมากพอควร   และในปัจจุบันนี้ กปน. ได้ใช้เทคนิคพิเศษ เพื่อจะไม่ต้องเปิดผิวจราจรทั้งเส้น คือ การดันท่อลอด ไม่ว่าจะเป็นวิธี Soft-Relining หรือ Pipe Jacking เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการก่อสร้างวางท่อประธาน และลดผลกระทบที่เคยเกิดขึ้น

 

               ยกตัวอย่างวิธี PIPE  JACKING รวมทั้งเทคนิคการดันท่อลอดอื่นๆ ซึ่งมีลักษณะการดำเนินการใกล้เคียงกัน เป็นการก่อสร้างที่ไม่มีการขุดเปิดแนว (Trenchless Technology) และบางครั้งเรียกเทคนิคนี้ว่าการเจาะอุโมงค์ขนาดเล็ก (Micro Tunneling) โดยเฉพาะอุโมงค์หรือท่อที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 เมตรขึ้นไป โดยใช้ระบบควบคุมระยะไกล (Remote Control) ที่ติดตั้งอยู่บนผิวดิน งานดันท่อโดยทั่วไปจะเป็นการดันท่อลอดใต้ถนน รางรถไฟ และคลอง ส่วนใหญ่ขนาดของท่อจะไม่เกิน 2 เมตร และความยาวของแต่ละช่วงบ่อก่อสร้างจะไม่เกิน 200 เมตร และเนื่องจากงานดันท่อวิธีนี้ มีข้อดีเนื่องจากส่งผลกระทบต่อการจราจรและสิ่งแวดล้อมค่อนข้างน้อย หลายหน่วยงานจึงนิยมนำไปประยุกต์ใช้ ทั้งระบบเครือข่ายท่อประปา ระบบเครือข่ายโทรศัพท์ ระบบสายไฟฟ้าใต้ดิน และระบบท่อระบายน้ำ เป็นต้น
               ถึงแม้เทคนิคดังกล่าว จะต้องใช้งบประมาณในการก่อสร้างสูงกว่าแบบปกติถึง 3 เท่า  แต่ กปน. เลือกใช้วิธีนี้ เมื่อเทียบกับวิธีการแบบเดิมซึ่งเป็นการขุดเปิดแนวร่องถนนตลอดเส้นทางการวางท่อประปา ทั้งนี้เพื่อประโยชน์ในการลดผลกระทบด้านการจราจร เนื่องจากจะดำเนินการตามช่วงของบ่อก่อสร้างเท่านั้น นอกจากนี้ยังลดการเกิดมลภาวะทางเสียงและฝุ่นจากการขุดเจาะถนน รวมถึงสามารถปิดแผ่นเหล็ก/แผ่นคอนกรีตเพื่อให้รถสัญจรตามปกติได้ในเวลากลางวัน โดยจะเริ่มทำงานอีกครั้งในช่วงเวลากลางคืน ซึ่งปัจจุบัน กปน. มีโครงการท่อประปาที่ใช้เทคนิคดังกล่าวในถนนหลักๆ หลายเส้นในเขตพื้นที่บริการของ กปน.

 

               อย่างไรก็ตาม การดำเนินการก่อสร้างสาธารณูปโภคต่างๆ ทั้งการก่อสร้างใหม่ ซ่อมบำรุงหรือเปลี่ยนใหม่ทดแทนเนื่องจากมีการใช้งานผ่านมาเป็นระยะเวลานาน มักจะพบอุปสรรคคล้ายกัน ไม่ว่าจะเป็นการขอเข้าพื้นที่ ซึ่งต้องได้รับการอนุญาตจากเจ้าของพื้นที่ก่อน หรือการติดขัดจากสาธารณูปโภคด้วยกันเอง จึงจำเป็นต้องกวดขันการก่อสร้างอย่างยิ่งยวด มิให้ส่งผลกระทบต่อสาธารณูปโภคอื่นที่อยู่ข้างเคียง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อุปสรรคสำคัญที่พบในปัจจุบัน  ก็คือ อุปสรรคระหว่างการก่อสร้างในฤดูฝน ซึ่งเป็นสิ่งที่ทุกสาธารณูปโภคไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ประกอบกับการก่อสร้างสาธารณูปโภค จำเป็นต้องขุดดินขึ้นมาปริมาณมหาศาล ความหนาแน่นของชั้นดินที่ถูกอัดแทนที่ช่องว่างที่เกิดขึ้นย่อมไม่เหมือนเดิม และการขุดมิได้เป็นเพียงการขุดเพื่อดำเนินการก่อสร้างเพียงครั้งเดียว แต่รวมถึงการขุดเพื่อซ่อมบำรุงสาธารณูปโภคตามระยะเวลาที่เหมาะสมอีกหลายครั้ง จึงเป็นหนึ่งในหลายสาเหตุที่ทำให้ชั้นดินทรายที่อยู่ใต้ผิวจราจรเคลื่อนตัว จนกลายเป็นโพรงขนาดใหญ่ และอาจเป็นสาเหตุให้ถนนทรุดตัว แต่เมื่อใดก็ตามที่เกิดปัญหา สิ่งที่สำคัญที่สุดไม่ได้เป็นการหาว่าใครผิด แต่อยู่ที่การเร่งดำเนินการแก้ไขอย่างทันท่วงที เพื่อมิให้เกิดผลกระทบทั้งต่อประชาชน และผลกระทบต่อระบบสาธารณูปโภคอื่นๆ เพื่อให้ระบบสาธารณูปโภคนั้นๆ ยังคงสามารถให้บริการประชาชนได้อย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพนั่นเอง

 

               สำหรับท่อประปาที่หมดอายุและยกเลิกการใช้งานแล้ว กปน. จะรื้อย้ายท่อออก เว้นแต่บางพื้นที่ที่ติดปัญหาการจราจร หรือ ส่งผลกระทบต่อสาธารณูปโภคใต้ดินอื่น จำเป็นต้องคงท่อเดิมที่ไม่ได้ใช้งานไว้ใต้ดิน  และเมื่อหน่วยงานอื่นต้องการใช้พื้นที่ใต้ดินบริเวณแนวท่อประปาเดิม  สามารถดำเนินการรื้อย้ายท่อออกได้ ดังเช่นที่เคยมีประชาชนไปพบเห็นและโพสต์ภาพท่อประปาเก่าบนโซเชียลเน็ตเวิร์ค ทำให้เกิดการเข้าใจผิดว่าท่อประปาเก่าที่ยกเลิกการใช้งานมานานแล้วนั้นเป็นท่อที่ใช้งานอยู่ในปัจจุบัน
               ปัจจุบัน กปน. จะมีงานขุดวางท่อ-ตัดบรรจบท่อ ซ่อมท่อ อยู่ตลอดเวลา ซึ่งอาจก่อให้เกิดความรำคาญใจแก่ผู้ใช้รถใช้ถนน  แต่ขอให้ทุกท่านทราบว่า นั่นคือสิ่งที่ กปน. ไม่เคยหยุดนิ่งที่จะพัฒนายกระดับการให้บริการ ให้พอเพียง มั่นคง และยั่งยืนตลอดไป โดยเพิ่มการลงทุนทั้งในเรื่องของปริมาณ คุณภาพและแรงดันน้ำ เพื่อรองรับความต้องการใช้น้ำที่เพิ่มสูงขึ้นตามการขยายตัวของชุมชนเมือง พร้อมสร้างความพึงพอใจ  เติมเต็มคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน และก้าวสู่การเป็นองค์กรด้านสาธารณูปโภคระดับแนวหน้า มีความพร้อมรองรับในการเข้าสู่ประชาคมอาเซียน หรือ AEC ในอนาคตอันใกล้นี้ต่อไป