ชวนสรงน้ำพระประจำวันเกิด สักการะพระพุทธรูปโบราณ เสริมมงคล "สงกรานต์ 2565" | คมชัดลึก

วธ. ร่วมกับศูนย์การค้าสยามพารากอน จัดกิจกรรมประเพณี "สงกรานต์ 2565" ภายใต้แนวคิด “ร่วมสืบสานวัฒนธรรมไทย สงกรานต์วิถีใหม่ รับผิดชอบต่อครอบครัวและสังคม” ระหว่างวันที่ 12-17 เมษายน 2565 มีกิจกรรมสรงน้ำพระพุทธรูป พระพุทธรูปประจำวันเกิด และจัดแสดงพระพุทธรูปมงคลโบราณศิลปะสมัยล้านนา อยุธยา และรัตนโกสินทร์ 10 องค์ ได้แก่ พระพุทธสิหิงค์จำลอง,พระพุทธรูปสมาธิใต้ร่มโพธิ์เหนือมารผจญ, พระชัยเมืองนครราชสีมา, พระอมิตายุส, พระพุทธรูปแก้วมารวิชัย, พระพุทธรูปห้ามสมุทร, พระพุทธรูปทรงเครื่องห้ามญาติ (ปางประทานอภัย), พระพุทธรูปห้ามแก่นจันทน์, พระพุทธรูปป่าเลไลย์ และพระพุทธรูปปางโปรดมหิสสรเทพบุตร ให้ประชาชนได้สักการะ สวดมนต์ขอพร เพื่อเสริมสิริมงคล ให้สุขสมหวัง ปลอดโรคภัย มีสุขภาพแข็งแรงและชีวิตยืนยาว

 

 

 

พระพุทธสิหิงค์จำลอง

 

• แบบศิลปะ ศิลปะรัตนโกสินทร์
• อายุสมัย   ปลายพุทธศตวรรษที่ 24 - ต้นพุทธศตวรรษที่ 25 (ประมาณ 150 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ       เป็นของอยู่ในพระที่นั่งพุทไธสวรรย์มาแต่เดิม

 

คติการสร้างพระพุทธสิหิงค์จำลองคงเนื่องมาจาก “นิทานพระพุทธสิหิงค์” ซึ่งแต่โดยพระโพธิรังสี พระภิกษุชาวเชียงใหม่ กล่าวถึงพระเจ้ามหาพรหม เมื่ออัญเชิญพระพุทธสิงหิงค์ไปประดิษฐานที่เมืองเชียงรายแล้ว โปรดให้จำลองพระพุทธสิหิงค์ด้วยทองคำขนาดเท่ากับองค์เดิมและประดิษฐานในวิหารเดียวกับพระพุทธสิหิงค์องค์จริง ในสมัยรัชกาลที่ 3 เมื่อพระพุทธสิหิงค์ยังประดิษฐานที่พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) ก็มีพระพุทธสิหิงค์จำลองประดิษฐานคู่กันด้วย

 

พระพุทธรูปสมาธิใต้ร่มโพธิ์เหนือมารผจญ

 

• แบบศิลปะ ศิลปะอยุธยา
• อายุสมัย   พุทธศตวรรษที่ 21-22  (ประมาณ 400- 500 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ      เดิมอยู่ที่วัดบวรนิเวศ เป็นของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส

 

พระพุทธรูปสมาธิ ประทับนั่งขัดสมาธิราบบนฐานบัวใต้ต้นโพธิ์ ที่ฐานประดับรูปกองทัพพญาวัสวดีมารกำลังยกทัพมาจากเบื้องซ้ายและพ่ายแพ้กลับไปทางเบื้องขวาของพระพุทธองค์ ที่ฐานด้านหน้ามีช่องสำหรับติดตั้งประติมากรรมแม่พระธรณีบีบมวยผมหลั่งน้ำที่พระพุทธองค์ทรงกระทำบารมีไว้ท่วมกองทัพมารจนพ่ายแพ้ไป  โดยปกติพระพุทธรูปปางมารวิชัยซึ่งแสดงพุทธประวัติตอนชนะมาร พระหัตถ์ขวาจะอยู่ในอิริยาบถ “ภูมิสปรรศมุทรา-ท่าสัมผัสแผ่นดิน” ชี้นิ้วพระหัตถ์ลงแผ่นดินเพื่อให้แผ่นดินเป็นพยานก่อนการตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

 

 

พระชัยเมืองนครราชสีมา

 

• แบบศิลปะ  ศิลปะอยุธยา
• อายุสมัย    พุทธศตวรรษที่ 22-23 (ประมาณ 300-400 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ       ย้ายมาจากห้องกลางกระทรวงมหาดไทย

 

พระพุทธรูปปางมารวิชัยประทับนั่งสมาธิราบบนฐานเตี้ย มีจารึกอักษรขอม ภาษาบาลี ที่องค์พระโดยรอบ อาทิ บนผ้าสังฆาฏิด้านหลัง จารึกอักขระ 5 ตัว คือ นะ โม พุท ธา ยะ คาถาย่อนามพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ที่ทรงอุบัติในภัททกัปหรือกัปปัจจุบันนี้ ได้แก่ พระกกุสันธะ พระโกนาคมนะ พระกัสสปะ พระโคดม และพระศรีอารยเมตไตรย ที่เรียกว่าพระชัย เพราะมีความหมายว่า ชัยชนะ เนื่องด้วยแต่เดิมมีความมุ่งหมายเพื่ออัญเชิญไปในกองทัพยามออกศึกสงครามเพื่อชัยชนะ

 

 

พระอมิตายุส

 

• แบบศิลปะ  ศิลปะล้านนา
• อายุสมัย    ราวพุทธศตวรรษที่ 21 (500 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ       กรมพระราชพิธี ส่งมาจากพระที่นั่งจักรพรรดิพิมานในพระบรมมหาราชวัง เมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2474

 

พระพุทธรูปทรงเครื่องปางสมาธิ พระหัตถ์ทั้งสองข้างวางหงายซ้อนกันบนพระเพลา บนพระหัตถ์ขวามีวัตถุคล้ายภาชนะปิดด้วยฝารูปทรงเปลว พระอมิตายุส นามหนึ่งของพระอมิตาภพุทธเจ้า โดยปรากฏในรูป    พระโพธิสัตว์ผู้เป็นอมตะ และเป็นผู้ประทานอายุยืน เป็นรูปเคารพที่นิยมนับถือมากในหมู่ชาวพุทธวัชรยาน โดยมักประกอบพิธีบูชา สวดมนต์ขอพร เพื่อให้มีชีวิตยืนยาว มีสุขภาพแข็งแรง

 

 

พระพุทธรูปแก้วมารวิชัย

 

• แบบศิลปะ  ศิลปะรัตนโกสินทร์
• อายุสมัย    พุทธศตวรรษที่ 24  (ประมาณ 200 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ        ขุดได้จากกรุในพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส เมื่อเดือนเมษายน พุทธศักราช 2507

 

พระพุทธรูปปางมารวิชัยทำจากแก้วสีเขียวฟ้าสมัยโบราณนิยมนำหินสีที่มีมูลค่าสูงและมีความแข็งใสเหมือนกับแก้วมาแกะสลักเป็นพระพุทธรูปเพื่อบรรจุไว้ในกรุพระเจดีย์ต่างๆ ในเวลาต่อมาเมื่อหินที่มีเนื้อใสสะอาดหายาก และมีการนำเข้าแก้วที่หลอมจากทรายขาวมาหล่อเป็นพระพุทธรูปด้วยเช่นกัน

 

 

พระพุทธรูปห้ามสมุทร

 

• แบบศิลปะ   ศิลปะอยุธยา
• อายุสมัย     พุทธศตวรรษที่ 21  (ประมาณ 500 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ        ของหลวงพระราชทานมาเมื่อวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2469

 

พระพุทธรูปยกพระหัตถ์ทั้งสองตั้งขึ้นเสมอพระอุระและหันฝ่าพระหัตถ์ทั้งสองออกด้านนอก แสดงปางห้ามสมุทร พุทธประวัติตอนแสดงอิทธิฤทธิ์ห้ามมิให้แม่น้ำเนรัญชราท่วมหลากมาถึงบริเวณที่พระองค์ประทับได้ เป็นเหตุให้อุรุเวลกัสสปหัวหน้าเหล่าชฎิลทั้ง 500 ยอมฟังพระธรรมเทศนาจนสิ้นทิฐิมานะ เลิกวิถีปฏิบัติเดิม และขออุปสมบทเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนา

 

 

พระพุทธรูปทรงเครื่องห้ามญาติ (ปางประทานอภัย)

 

• แบบศิลปะ  ศิลปะอยุธยา
• อายุสมัย    พุทธศตวรรษที่ 21-22 (ประมาณ 400-500 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ       ขุนสกลคณารักษ์ สมุห์บัญชีในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ มอบให้

 

พระพุทธปฏิมาทรงยกพระหัตถ์ขวา พระหัตถ์ซ้ายทอดลงข้างพระวรกาย ตามคติเดิมของการสร้างพระพุทธรูปแต่เดิมของอินเดีย พระพุทธรูปที่แสดงพระหัตถ์ในท่านี้เรียกตามภาษาสันสกฤตว่า “อภยมุทรา” ภาษาไทยนำมาใช้ว่า “ปางประทานอภัย” เพื่อสื่อความหมายถึง “ความไม่มีภัยทั้งปวง” หรือ "ไม่หวั่นเกรงภัยใดๆ” อันมีความหมายถึงการปกป้องอันตราย ต่อมาจึงได้กำหนดพระพุทธรูปอิริยาบถนี้แสดงพุทธประวัติตอนเสด็จไปทรงห้ามบรรดาเหล่ากษัตริย์จากตระกูลศากยวงศ์ พระญาติฝ่ายพุทธบิดา และพระญาติฝ่ายพุทธมารดาจากตระกูลโกลิยวงศ์ มิให้วิวาทจากกรณีแย่งน้ำในแม่น้ำโรหิณีเพื่อทำเกษตรกรรม

 

 

 พระพุทธรูปห้ามแก่นจันทน์

 

• แบบศิลปะ  ศิลปะรัตนโกสินทร์
• อายุสมัย    พุทธศตวรรษที่ 24 (ประมาณ 200 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ       ขุดได้จากกรุในพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส เมื่อเดือนเมษายน พุทธศักราช 2507

 

ตำนานพระแก่นจันทร์กล่าวว่า เมื่อพระพุทธองค์เสด็จลงมาจากดาวดึงส์และได้ไปโปรดพระเจ้า ปเสนทิโกศล ด้วยพระพุทธานุภาพบันดาลให้พระพุทธรูปแก่นจันทน์แดงที่พระเจ้าปเสนทิโกศลโปรดให้สร้างขึ้นแทนองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เลื่อนหลีกไปจากพุทธอาสน์พระพุทธเจ้าจึงทรงยกฝ่าพระหัตถ์ซ้ายขึ้นเป็นกิริยาทรงห้ามตำนานนี้ประสงค์จะอ้างว่าพระพุทธรูปแก่นจันทน์องค์นั้นเป็นต้นแบบของการสร้างพระพุทธรูปในภายหลัง หรืออีกนัยหนึ่งก็เพื่อว่า พระพุทธรูปมีขึ้นโดยพุทธานุญาตและเหมือนพระพุทธองค์ เพราะตัวอย่างสร้างขึ้นแต่ในครั้งพุทธกาล

 

 

พระพุทธรูปป่าเลไลย์

 

• แบบศิลปะ  ศิลปะรัตนโกสินทร์
• อายุสมัย    พุทธศตวรรษที่ 24 (ประมาณ 200 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ        ขุดได้จากกรุในพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส เมื่อเดือนเมษายน พุทธศักราช 2504

 

พระพุทธรูปที่สร้างขึ้นตามพระพุทธประวัติที่กล่าวถึงอุเบกขาบารมี  เมื่อคราวภิกษุเมืองโกสัมพี เกิดแตกความสามัคคีกัน แม้พระพุทธองค์จะห้ามปรามอย่างไรก็ไม่เชื่อฟัง จึงทรงเสด็จจาริกไปอยู่ตามลำพังพระองค์เดียวในป่าที่ชื่อว่าปาลิไลยกะ โดยมีช้างปาลิไลยกะถวายตนเป็นอุปัฏฐาก และพญาวานรมีกุศลจิตนำรวงผึ้งติดกิ่งไม้มาถวายพระพุทธองค์พระหัตถ์ซ้ายจึงวางหงายวางบนพระเพลาเป็นกริยาทรงรับ

 

 

พระพุทธรูปปางโปรดมหิสสรเทพบุตร

 

• แบบศิลปะ  ศิลปะรัตนโกสินทร์ 
• อายุสมัย    พุทธศตวรรษที่ 24 (ประมาณ 200 ปีมาแล้ว)
• ประวัติ       สมบัติเดิมของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

 

ประติมากรรมรูปพระพุทธเจ้าขนาดเล็กประสานอยู่ที่พระเพลา (ปางถวายเนตร) อยู่บนเศียรของมหิสสรเทวะ หรือ มหิสสรเทพบุตร (เทพผู้เป็นใหญ่หมายถึงพระมเหศวรหรือพระอิศวร) เรื่องของมหิสสรเทวะ ที่ปรากฏในวรรณกรรมพระพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาท  มีความโดยย่อว่า มหิสสรเทวะมีทิฐิมานะ ท้าประลองกับพระพุทธเจ้า เนื่องจากไม่พอใจเหล่าเทวดาที่ไปเคารพพระพุทธเจ้า โดยการจำแลงและซ่อนกายไว้ แต่พระพุทธองค์ก็ทรงทราบด้วยญาณทันทีว่าซ่อนกายอยู่ที่ใด ถึงคราพระพุทธองค์ซ่อนกายบ้าง มหิสสรเทวะหาไม่พบ จึงยอมจำนน ปรากฏว่าพระพุทธเจ้าซ่อนกายอยู่ใกล้พระนลาฏของมหิสสรเทวะ จากนั้นพระองค์ทรงตรัสเทศนาโปรดมหิสสรเทวะจนบรรลุธรรมและตั้งปณิธานขอเป็นสัพพัญญูของพระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่งในอนาคตกาล

 

 

นอกจากนี้ ภายในงานยังมีการสาธิตการทำน้ำอบไทย น้ำปรุงและร้อยพวงมาลัย ทั้งนี้ วธ.ขอเชิญชวนประชาชนแต่งกายชุดสุภาพด้วยผ้าไทย ผ้าพื้นเมืองหรือชุดไทยย้อนยุค เข้าร่วมกิจกรรมสงกรานต์ เพื่อร่วมสืบสานคุณค่าและสาระอันดีงามของประเพณีสงกรานต์ เช่น การทำความสะอาดบ้านเรือน วัด ทำบุญตักบาตร สรงน้ำพระพุทธรูป ฟังเทศน์ รดน้ำดำหัวขอพรผู้สูงอายุ