ระวัง! ใครมีมีโฉนดที่ดิน แต่ไม่มีคนดูแลเกิน 10 ปี อาจตกเป็นของผู้บุกรุกได้ | คมชัดลึก

 

เจ้าของที่ดินหลายคนและหลายครั้งที่อาจละเลยหรือลืมไปว่า ตัวเองมีที่ดินที่ปล่อยให้รกร้างอยู่ที่ไหนไว้บ้าง กว่าจะมารู้ตัวอีกทีคือ ได้รับหมายจากศาล ส่งไปยังเจ้าของที่ดินที่มีชื่อในกรรมสิทธิ์เพื่อให้มาคัดค้าน เพราะกำลังถูกบุคคลอื่นยื่น "ครอบครองปรปักษ์"  ใครมีที่ดินเปล่าแล้วไม่ได้ไปดูแลต้องระวัง เพราะตามกฎหมายแล้ว มันอาจตกเป็นของคนอื่นได้ วันดีคืนดีมีคนหัวหมอมาอ้างสิทธิในที่ดินของคุณ บอกกับคุณว่าที่ดินนี้ถูก ครอบครองปรปักษ์จากการเข้ามาแย่งครอบครองเป็นระยะเวลาติดต่อกัน 10 ปี ด้วยความสงบและเปิดเผยเจตนาในการเป็นเจ้าของเมื่อไรผู้ครอบครองมีสิทธิที่จะได้กรรมสิทธิ์เลย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1382  

 

 

กฎหมายเกี่ยวกับครอบครองปรปักษ์ ตามมาตรา 1382

หัวข้อหลักๆ ที่เจ้าของที่ดินทั้งหลายต้องรู้ก็คือ หลักเกณฑ์ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์สำหรับการครอบครองปรปักษ์ มาตรา 1382 ว่าด้วยการเข้าครองของทรัพย์สินของผู้อื่นหรือครอบครองปรปักษ์ โดยการจะเข้าครอบครองที่ดินของผู้อื่นได้นั้น ผู้ที่เข้าครอบครองปรปักษ์จะเข้ามาใช้ประโยชน์ในทรัพย์สินที่ผู้อื่นเป็นเจ้าของนั้นอย่างเหมาะสมกับปราศจากการข่มขู่ การใช้กำลัง การหลอกลวงและไม่มีใครหวงห้ามกีดกันในแสดงความเป็นเจ้าของหรือฟ้องร้องขับไล่ รวมไปถึงครอบครองโดยไม่ได้หลบซ่อนเร้น ปิดบัง หรืออำพรางใด ๆ ประกอบกับระยะเวลาที่ได้เข้ามาครอบครองที่ดินของผู้อื่นติดต่อกันมาเป็นระยะเวลา 10 ปี แล้วจึงสามารถจดทะเบียนกรรมสิทธิ์ในที่ดินเนื่องจากการครอบครองปรปักษ์ได้

 

 

สงบ-เปิดเผย-เจตนาเป็นเจ้าของ

บทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์สำหรับการครอบครองปรปักษ์ มาตรา 1382 วางหลักไว้ว่า บุคคลใดครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่นไว้โดยความสงบและโดยเปิดเผยด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลา 10 ปี ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลา 5 ปีไซร้ ท่านว่าบุคคลนั้นได้กรรมสิทธิ์ 

 

โดย 3 หลักใหญ่ใจความหลักของกฎหมายมาตรา 1382  

สงบ - มิได้มีการโต้แย้งสิทธิ ไม่มีการหวงห้ามกีดกัน แสดงความเป็นเจ้าของ หรือฟ้องร้องขับไล่มีคดีความกัน 

เปิดเผย - แสดงการครอบครองโดยชัดแจ้ง มิได้ซ่อนเร้น ปิดบังอำพราง 

เจตนาเป็นเจ้าของ - ใช้ประโยชน์เสมือนเป็นที่ดินของตนเอง ติดป้ายประกาศว่าตัวเองเป็นเจ้าของ

 

 

 

ทั้งนี้ ทรัพย์สินที่ผู้อื่นเข้ามาตั้งรกรากและครอบครองปรปักษ์ได้นั้นต้องเป็นทรัพย์สินที่เจ้าของมีกรรมสิทธิ์อยู่และในกรณีที่ดินจะต้องเป็นที่ดินมีโฉนดหรือตราจองเท่านั้น (นส.4) อีกหนึ่งข้อที่เจ้าของที่ดินจะต้องรู้ไว้ก็คือ ต่อให้คุณจะมีโฉนดอยู่ในมือก็อย่าได้วางใจ เจอคนหัวหมอคิดจะครอบครองปรปักษ์ที่ดินเข้าไปรับรองว่าคุณอาจเสียที่ดินไปง่ายๆ เพราะเมื่อบุคคลที่จะเข้ามาครอบครองปรปักษ์ต้องการจดทะเบียนในการครอบครองจะต้องใช้หลักฐานแสดงต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ 

 

คำสั่งหรือคำพิพากษาอันถึงที่สุดที่แสดงว่าผู้ขอได้กรรมสิทธิ์โดยการครอบครอง

• บัตรประจำตัว
• สำเนาทะเบียนบ้าน
• โฉนดที่ดินฉบับเจ้าของที่ดิน

สำหรับเอกสารโฉนดที่ดินฉบับเจ้าของที่ดิน ถึงแม้ผู้เข้ามาแย่งครอบครองปรปักษ์ไม่มี เจ้าพนักงานจะถือว่าโฉนดที่ดินสูญหาย และออกใบแทนโฉนดที่ดินแล้วดำเนินการจดทะเบียนตามควรแก่กรณี ในกรณีนี้โฉนดที่ดินเดิมเป็นอันใช้ไม่ได้ต่อไป

 

 

แต่ใช่ว่าเพียงแค่ การที่เจ้าของที่ดินลืมไปดู บวกกับ บุคคลอื่นเข้าไปใช้พื้นที่เกิดประโยชน์ตลอด 10 ปี แล้วจะทำให้ได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินไปง่ายๆ การเสียกรรมสิทธิ์โดยครอบครองปรปักษ์ ยังมีเงื่อนไขมากพอควร ก่อนที่การครอบครองปรปักษ์จะสมบูรณ์ ผู้ยื่นครอบครองปรปักษ์ หรือ บุคคลที่ไม่ใช่เจ้าของที่ดินแต่เดิม ต้องร้องขอต่อศาลที่มีเขตอำนาจบนที่ดินนั้นตั้งอยู่ และศาลมีคำสั่งให้ผู้ร้องเป็นผู้มีกรรมสิทธิ์ แต่คำร้องของผู้ร้องต้องมีการประกาศผ่านสื่อ เพื่อให้โอกาสผู้มีสิทธิหรือผู้มีส่วนได้เสีย "คัดค้าน" กรณีไม่มีผู้คัดค้าน ศาลจะทำการไต่สวนคำร้องไปฝ่ายเดียว และมีคำสั่งให้ผู้ร้องเป็นผู้มีกรรมสิทธิ์ จากนั้นให้เจ้าพนักงานที่ดินดำเนินการจดทะเบียนใส่ชื่อผู้ร้องในโฉนดที่ดินนั้นๆ แต่หากมีผู้คัดค้าน (เจ้าของที่ดินหรือผู้ที่ได้รับมอบฉันทะ) ก็จะเป็นคดีมีข้อพิพาท ผู้ร้องจะมีฐานะเป็นโจทก์ ผู้คัดค้านมีฐานะเป็นจำเลย 

 

 

ไม่ใช่ทุก "ที่ดิน" ครอบครองปรปักษ์ได้

โฉนด – สามารถถูกแย่งการครอบครองได้ ด้วยการครอบครองปรปักษ์ในที่ดิน กล่าวคือ หากมีบุคคลภายนอกเข้าครอบครองโดยสงบ เปิดเผย และเจตนาเป็นเจ้าของ ติดต่อกันเป็นระยะเวลา 10 ปี บุคคลดังกล่าวก็ย่อมสามารถยื่นคำร้องขอต่อศาลให้มีคำสั่งว่าที่ดินเป็นของตนด้วยการครอบครองปรปักษ์ได้
 

นส.3 ก – ที่ดินประเภทนี้ผู้ครอบครองไม่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดิน ดังนั้นย่อมไม่สามารถถูกครอบครองปรปักษ์ได้ แต่สามารถถูกแย่งการครอบครองได้ด้วยการครอบครองโดยสงบ เปิดเผย และเจตนาเป็นเจ้าของ ติดต่อกันเป็นระยะเวลา 1 ปี โดยผู้ถูกแย่งสิทธิครอบครอง ต้องฟ้องคดีต่อผู้แย่งการครอบครองภายใน 1 ปี 
 

ส.ป.ก. 4-01 แย่งการครอบครองไม่ได้ กล่าวคือ สิทธิทำกินในที่ดิน เป็นสิทธิเฉพาะตัว แม้ไม่ได้ทำกินบนที่ดินแล้ว สิทธิครอบครองก็กลับมาเป็นของรัฐ ซึ่งไม่มีกฎหมายให้บุคคลทั่วไปแย่งการครอบครองได้