วัดกษัตราธิราชวรวิหารจังหวัดพระนครศรีอยุธยา | คมชัดลึก

          วัดกษัตราธิราช เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันตก ที่ต.บ้านป้อม อ.พระนครศรีอยุธยา หากมองข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาไปฝั่งตรงข้าม จะเป็นที่ประดิษฐานพระเจดีย์ศรีสุริโยทัย อันเป็นวัดสวนหลวงสบสวรรค์ และเขตพระบรมมหาราชวังเดิมเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี และเหตุที่วัดตั้งฝั่งตรงข้ามกับพระบรมมหาราชวังนี้เอง ทำให้วัดกษัตราธิราช ซึ่งเป็นวัดที่สร้างมาแต่สมัยอยุธยาตอนกลางยังคงสภาพเดิมมาจนถึงปัจจุบัน ด้วยพม่าใช้เป็นที่ตั้งปืนใหญ่เพื่อยิงเข้าสู่พระนคร

           จากชื่อของวัดประกอบกับบริเวณอันเป็นที่ตั้งของวัด ที่อยู่ฝั่งตรงข้ามกับพระบรมมหาราชวังในอดีต สันนิษฐานได้ว่าคงเป็นวัดที่บุรพกษัตริย์พระองค์หนึ่งพระองค์ใดทรงเป็นผู้สร้างเป็นแน่แท้ หากพิจารณาพระเจดีย์เหลี่ยมย่อมุม 12 จำนวน 2 องค์ที่ด้านหน้าขนาบซ้ายขวาขององค์พระอุโบสถแล้ว ก็อาจพิจารณาไปได้ว่าสร้างในสมัยของพระเจ้าทรงธรรม ที่ทรงมีพระราชนิยมในการสร้างพระเจดีย์ดังกล่าวไว้ตามหน้าพระอุโบสถของวัดต่างๆ ตามรูปแบบพระเจดีย์จุฬามณีที่เชื่อว่าประดิษฐานพระเกศาของพระพุทธเจ้าอยู่ที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์

           ซึ่งรูปแบบการสร้างพระเจดีย์ดังกล่าวเป็นแบบเดียวกับที่พระเจ้าทรงธรรมโปรดเกล้าฯ ให้สร้างไว้ที่วัดพระพุทธบาท จ.สระบุรี ประกอบกับภาพของวัดกษัตราธิราชได้ไปปรากฏบนแผนที่โบราณ ที่วาดโดยชาวออลันดาที่ชื่อว่า นายฟรองซัวร์ วาเลนทิน ในสมัยพระเจ้าปราสาททอง เมื่อปีพ.ศ.2179 ที่ยืนยันรูปแบบสถาปัตยกรรมดังกล่าวว่ามีมาแต่ครั้งพระเจ้าทรงธรรม กระนั้นก็ตามยังปรากฏมีหลักฐานที่เก่าไปกว่าในสมัยพระเจ้าทรงธรรมขึ้นไปอีก ด้วยรูปแบบขององค์พระปรางค์ และพระอุโบสถน่าจะสร้างโดยพระเอกาทศรถ

           ที่ตั้งข้อสังเกตไว้เช่นนั้นเพราะรูปแบบของการสร้างพระปรางค์ และพระอุโบสถ ไปตรงกับวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลกที่พระองค์ได้เคยสร้างไว้ตรงข้ามกับพระบรมหาราชวังของพระองค์ คือพระราชวังจันทร์ที่ริมแม่น้ำน่านอันถือเป็นพระราชนิยม นอกไปจากนั้นรูปแบบของการสร้างพระปรางค์ของวัดกษัตราธิราช ยังเป็นรูปแบบอันหนึ่งอันเดียวกับพระปรางค์วัดวรเชษฐาราม ที่อยู่ห่างกันไปเพียง 1กิโลเมตรบนถนนสายอยุธยา-สุพรรณบุรี ที่พระองค์ทรงสร้างไว้เมื่อราวพ.ศ.2136

           และยังมีข้อสังเกตที่สำคัญอีกประการหนึ่งว่า องค์พระประธานที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบันได้พระราชทานถวายพระนามว่า “พระพุทธกษัตราธิราช” ซึ่งเป็นพระพุทธรูปอยุธยาศิลปสุโขทัยนั้น ประดิษฐานอยู่บนฐานชุกชีรัตนบัลลังก์ ประดับด้วยครุฑยุดนาคที่สมบูรณ์ที่สุดในอยุธยาขณะปัจจุบันนี้ ก็นับเป็นพระราชนิยมอีกประการหนึ่งของพระเอกาทศรถ ที่ยิ่งไปกว่านั้นวัดกษัตราธิราชเป็นวัดแห่งเดียวในอยุธยาที่มีรูปหล่อของ “สมเด็จพระพนรัตน์” พระอาจารย์ของสมเด็จพระนเรศวรประดิษฐานอยู่ และเชื่อว่าประดิษฐานมาแต่ครั้งอยุธยาเป็นราชธานี พรุ่งนี้ไป “วัดอัครเทวดาราฟาแอล” ที่จ.สมุทรปราการครับ