'กระทิง'ล้นป่า... บุกล่าพืชไร่
'กระทิง'ล้นป่า... บุกล่าพืชไร่ : ทีมข่าวรายงานพิเศษ
“ปีที่แล้ว พบกระทิงฝูงใหญ่ราวๆ 200 ตัว มีลูกที่เกิดใหม่ราวๆ 40 ตัว ...” “วรรณชนก สุวรรณกร” หัวหน้าเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาแผงม้า จ.นครราชสีมา บอกถึงอัตราการขยายตัวของกระทิงในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาแผงม้า ขณะกำลังตั้งกล้องส่องฝูงกระทิง กำลังออกลงจากเขาในยามเย็น ที่บริเวณจุดสกัดที่ 1 (เขาสูง)
“วรรณชนก” ยอมรับว่า สมัยก่อนกระทิงไม่มากเหมือนในปัจจุบัน ซึ่งอัตราการขยายประชากรเพิ่มขึ้นของกระทิง ได้ส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของชาวบ้านที่มีที่ดินอยู่ติดกับเขตห้ามล่าสัตว์ป่า เนื่องจากพวกมันบุกเข้าไปกินพืชไร่ผลผลิตของชาวบ้าน
“เมื่อก่อนกระทิงอาจเข้าไปกินพืชไร่ของชาวบ้านคราวละ 6-7 ตัว แต่ปัจจุบันพวกมันลุยกันเข้าไปเป็นร้อย พอรู้ว่ามีปัญหาแบบนี้ เราก็พยายามเข้าไปช่วยเหลือชาวบ้าน ถือว่าเป็นการช่วยเหลือสัตว์ป่าด้วย ช่วยเหลือคนด้วยพร้อมๆ กัน” วรรณชนก บอกถึงภารกิจ
“วรรณชนก” ตั้งข้อสังเกตว่า เมื่อกระทิงเคยบุกไปกินบุฟเฟ่ต์พืชไร่กลางดึก พอได้กินแล้วพวกมันก็ติดใจ โดยเฉพาะพวกมันสำปะหลัง แค่ชาวบ้านเอารถไถมันสำปะหลังขึ้นมา เพื่อรอเก็บหัวมันสำปะหลังไปขาย ซึ่งพื้นที่นั้นอยู่ห่างจากป่าหลายกิโลเมตร กระทิงยังได้กลิ่นตามเข้าไปกินในคืนนั้นเลย แต่ถ้าคืนแรกไม่เท่าไหร่ พอคืนที่ 2 จะมากันเป็นฝูง ต้องมาช่วยบ้านจุดประทัดไล่ ต้อนให้กลับเข้าป่าไป
ไม่เพียงแต่กระทิงเท่านั้นที่บุกเข้าไปทำลายผลผลิตซึ่งกำลังเก็บเกี่ยวของชาวบ้าน ยังมีหมูป่า หมีควาย ลิงกัง และนกแขกเต้า ร่วมอยู่ด้วย “วรรณชนก” บอกถึงประสบการณ์ลงไปช่วยเหลือชาวบ้านไล่ต้อนสัตว์ป่ากลับสู่ป่าว่า โอกาสที่จะถูกกระทิงทำร้ายนั้นน้อยลง แต่หมีประมาทไม่ได้ ช่วงนี้ กระทิงออกต้องมาช่วยชาวบ้านเกือบทุกคืน เพราะข้าวโพดเพิ่งจะเก็บเกี่ยว ส่วนมันสำปะหลังยังไม่ได้เก็บ ช่วงนี้ปัญหาจึงเบาบางลงนิดหนึ่ง
“เคยไปไล่กระทิง ซึ่งออกมาหากินพืชพอไล่มันก็ยอมไปนะ แต่แสดงอาการคล้ายจะลงแดงที่ไม่ได้กิน (หัวเราะ) แต่พอเราเผลอหลับปุ๊บมันก็เข้าไปกินจนได้ แล้วก็เดินผ่านเราไปแบบสบายใจ”
นอกจากพืชไร่รสชาติถูกปากกระทิงอย่างข้าวโพดและมันสำปะหลังแล้ว หลังการเก็บเกี่ยวพืชไร่ เตรียมแปลงปลูกใหม่นั้น จะมีหญ้าอ่อนขึ้นมาแทนที่ ก็ยิ่งเป็นอาหารอันโอชะของกระทิง ซึ่งในป่ายังมีไม่เพียงพอ จึงมีความจำเป็นต้องเปิดเรือนยอดต้นไม้ เพื่อเพิ่มพื้นที่ทุ่งหญ้าแหล่งอาหารของพวกมัน
“จริงๆ การจัดการสัตว์ป่าทุ่งหญ้าจำเป็นมาก และต้องมีป่าทึบๆ ให้สัตว์หลบภัย ร่มร้อน มีทุ่งหญ้าแหล่งอาหาร ตอนนี้ เห็นภาพชัดเจนอาหารที่เป็นส่วนหนึ่งของทุ่งหญ้ามีน้อย แต่นอกพื้นที่มีทุ่งหญ้ามหาศาล เลยกลายเป็นแรงดึงดูดให้สัตว์ป่าออกไปข้างนอก"
หัวหน้าเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาแผงม้า บอกทิ้งท้ายว่า ตอนนี้ต้องลดปัญหาเรื่องผลกระทบให้ได้ จริงๆ แล้วชาวบ้านกับกระทิงไม่มีปัญหากันเพียงแต่ว่าถ้ามันเข้าไปฝูงใหญ่ๆ ทำลายผลผลิต ทำให้เขาเสียหายเป็นหนี้เป็นสิน อาจทำให้ชาวบ้านเกิดอารมณ์โกรธได้ อาจทำร้ายสัตว์ป่าได้ จึงต้องพยายามทำให้กระทิงไปรบกวนชาวบ้านให้น้อยที่สุด และให้ชาวบ้านเข้าใจกระทิงมากที่สุด
“เขาแผงม้า”ป่ากระทิง
“เขาแผงม้า” ในอดีตเคยเป็นส่วนหนึ่งของผืนป่าอันอุดมสมบูรณ์แห่งเทือกเขาดงพญาไฟ ซึ่งเป็นผืนป่ารอยต่ออุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ และอุทยานแห่งชาติทับลาน ทว่าต้องกลายเป็นป่าเสื่อมโทรมหลังจากถูกบุกรุกและสัมปทานป่าไม้ของเอกชน
แต่ 2 ทศวรรษที่ผ่านมา “เขาแผงม้า” เริ่มกลับมามีชีวิตพงไพรอีกครั้ง หลังจากมูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืชแห่งประเทศไทยในพระบรมราชินูปถัมภ์ เข้าร่วมโครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติในปี 2537-2538 และส่งมอบพื้นที่กว่า 5 พันไร่ให้แก่กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืชรับไปดูแลรักษาต่อเมื่อวันที่ 25 มกราคม 2546 ต่อมากระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กำหนดให้เป็นพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาภูหลวง ในพื้นที่ ต.วังน้ำเขียว อ.วังน้ำเขียว จ.นครราชสีมา เป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาแผงม้า
กระทั่งผืนป่าเริ่มฟื้นขึ้นมา ทำให้สัตว์ป่าต่างๆ จากอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ กลับมาหากินในเขาแผงม้าอีกครั้ง โดยเฉพาะ “กระทิง” ได้เพิ่มจำนวนเพิ่มขึ้น และขยายพื้นที่หากินไปยังพื้นที่เกษตรกรรมของชาวบ้าน จนต้องวางแนวทางแก้ไขปัญหา อาทิ ออกตรวจลาดตระเวนและไล่ต้อนสัตว์ป่ากลับสู่ป่า, ร่วมกับชาวบ้านเจ้าของแปลงเกษตรกรรมเฝ้าเวรยามในตอนกลางคืน, จัดชุดเจ้าหน้าที่ออกช่วยเหลือชาวบ้าน ยังรับแจ้งสัตว์ป่าออกมากินพืชไร่ตลอด 24 ชั่วโมง, ปลูกกล้วยป่า และพืชที่เป็นแหล่งอาหารของสัตว์ป่า และส่งเสริมชาวบ้านในพื้นที่ด้านการท่องเที่ยวชมสัตว์ป่า โดยเฉพาะการดูกระทิง เป็นต้น
................
(หมายเหตุ : 'กระทิง'ล้นป่า... บุกล่าพืชไร่ : ทีมข่าวรายงานพิเศษ)