พระยาละแวก... | คมชัดลึก

เขมรหลังจากที่ได้ย้ายเมืองหลวงจากเมืองพระนคร (และนครวัด) ข้ามทะเลสาบไปอยู่ที่กรุงพนมเปญแล้ว เกิดแตกแยกกันมาก โดยเฉพาะเจ้าเขมรในบางยุคบางสมัยถึงกับตั้งเมืองหลวงแข่งกัน เจ้าเขมรองค์หนึ่งชื่อพระบรมราชา มีราชธานีอยู่ที่เมืองละแวก

 เมืองละแวกอยู่ริมทะเลสาบเขมร ตั้งอยู่ระหว่างเมืองพระตะบองกับเมืองพนมเปญ พระราชพงศาวดารไทยจึงเรียกกษัตริย์ของเขมรยุคนี้ว่า พระยาละแวก

 พระยาละแวกของกัมพูชาที่คุ้นหูคนไทยมีอยู่ด้วยกันสององค์ คือ นักองค์จันทร์ หรือพระบรมราชา ดังที่กล่าว เป็นพระยาละแวกผู้พ่อ ส่วน นักพระสัฎฐา คือพระยาละแวกผู้ลูก พระยาละแวกทั้งสององค์นี้ ต่างก็มองเห็นเมืองไทยเป็นศัตรูของเขมร

 พระยาละแวกผู้พ่อหรือว่าพระบรมราชาเป็นกษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ของกัมพูชาพระองค์หนึ่ง ซึ่งแค้นเคืองไทยมากที่มาตีเมืองพระนคร (และนครวัด) จึงคิดที่จะแก้แค้นหรือว่าเอาคืนอยู่เสมอ

 กษัตริย์กัมพูชาพระองค์นี้ได้ยกกองทัพมาตีไทยหลายครั้งในยามที่ไทยตกอยู่ในสภาพอ่อนแอ และนับว่าเป็นครั้งแรกที่เขมรยกกองทัพเข้ามาตีเมืองไทยถึงกำแพงเมืองอยุธยา

 ครั้งนั้นกรุงศรีอยุธยาอ่อนแอถึงขนาดที่ว่า ผู้คนเกือบจะทิ้งเมืองวิ่งหนีเขมร จึงอย่าได้ประมาทไปนะครับว่าจะไม่เกิดขึ้นอีก

 กรุงศรีอยุธยากลับมาเข้มแข็งอย่างถึงที่สุดอีกครั้งในยุคแผ่นดินสมเด็จพระนเรศวร ดังนั้นเมื่อนักพระสัฎฐา พระยาละแวกผู้ลูก ยกกองทัพเขมรเข้ามาตีเมืองเพชรบุรี นครราชสีมา ปราจีนบุรี ทั้งกวาดต้อนผู้คนกลับไปเมืองเขมรมากมายนั้น สมเด็จพระนเรศวรเป็นเจ้าจึงทรงขัดเคืองแค้นพระทัยเป็นอย่างยิ่ง

 ประวัติศาสตร์ช่วงนี้ที่ฝรั่งเขียนบอกว่า สมเด็จพระนเรศวรทรงเป็นรัฐบุรุษ คำนึงถึงผลประโยชน์ของประเทศก่อนเรื่องอื่นเสมอ ก่อนจะไปตีเมืองพม่าในปี ค.ศ.1594 จึงจำเป็นต้องปราบปรามกัมพูชา ก่อนอื่น เพื่อจะได้ไม่มีอันตรายทางด้านหลัง

 สมเด็จพระนเรศวรยกกองทัพด้วยกำลังพลนับแสนเข้าตีเมืองละแวกด้วยการใช้เวลานานและค่อนข้างยากลำบาก ถึง 2 ครั้ง 2 ครา จึงยึดเมืองละแวกได้สำเร็จ แต่ก็มิได้มีนโยบายที่จะรวมกัมพูชาไว้ในอาณาจักร เพียงแต่ต้องการตัดกำลังที่ไว้ใจไม่ได้ก่อนไปตีเมืองพม่าเท่านั้น

 ประวัติศาสตร์ไทยกล่าวว่า สมเด็จพระนเรศวรได้ทำพิธีปฐมกรรมคือประหารชีวิตตัดหัวพระยาละแวก นักพระสัฎฐา ในขณะที่ฝรั่งเขียนบอกว่า พระยาละแวกหนีไปได้ ไปอยู่เมืองหลวงพระบาง
 เรื่องของพระยาละแวกก็มีเพียงเท่านี้ครับ