"พนมทวน" ทวนน้ำหรือทวนอาวุธ? | คมชัดลึก

 เชื่อกันว่าเจดีย์องค์หนึ่งใน ต.ดอนเจดีย์ อ.พนมทวน จ.กาญจนบุรี เป็นเจดีย์ที่สมเด็จพระนเรศวรโปรดให้สร้างขึ้นในบริเวณที่พระองค์มีชัยต่อพระมหาอุปราชา

 นี่คือที่มาของความเข้าใจที่ว่า ชื่ออำเภอพนมทวน มาจาก “ทวน” ในความหมายของอาวุธประเภทหนึ่ง มีลักษณะคล้ายหอก แต่เรียวเล็กและมีน้ำหนักเบากว่า

 อย่างไรก็ตาม ยังมีอีกแนวคิดหนึ่งที่ว่า ชื่ออำเภอดังกล่าวน่าจะมาจาก “ลำน้ำทวน” ซึ่งเป็นลำน้ำที่มีความสำคัญมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ดังปรากฏหลักฐานทางโบราณสถาน-วัตถุมากมายอันมีความสำคัญยิ่งในการศึกษารากเหง้าความเป็นมาของประวัติศาสตร์ไทย

 ลำน้ำทวนเป็นทางน้ำที่แยกจากแม่น้ำแม่กลองบริเวณเขื่อนวชิราลงกรณ์ อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี ช่วงท้ายของลำน้ำทวนเรียกว่า “ลำน้ำจระเข้สามพัน” เขต จ.สุพรรณบุรี ซึ่งเป็นช่วงที่ลำน้ำระบายลงสู่แม่น้ำท่าจีน

 ชื่อของลำน้ำทวน มาจากการที่กระแสของน้ำไหลทวนขึ้นไปทางทิศเหนือ อันเนื่องมาจากพื้นที่บริเวณท่าม่วงซึ่งเป็นต้นลำน้ำทวนนั้น อยู่สูงกว่าแม่น้ำท่าจีน ดังนั้นน้ำจึงไหลทวนจากบนลงล่างตามธรรมชาติ 

 อาจารย์ เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ กวีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ผู้มีเชื้อสายชาว “บ้านทวน” เคยกล่าวถึงชื่ออำเภอพนมทวน ไว้ว่า

 “บ้านทวน คือ อ.พนมทวน เมืองกาญจน์ ชื่อบ้านทวนมาจากชื่อ ลำน้ำทวน เพราะน้ำไหลทวนจากแม่กลองที่อำเภอท่าม่วง ซึ่งอยู่ทางใต้ขึ้นไปทางเหนือผ่านดอนตาเพชร อ.พนมทวน แล้วลงสู่ลำน้ำจรเข้สามพันไป อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี”

 เมื่อตั้งอำเภอแรกของ จ.กาญจนบุรี ได้กำหนดเอาบ้านทวนซึ่งตั้งอยู่ริมลำน้ำทวนนี้เอง โดยมาเปลี่ยนชื่อเป็น อ.พนมทวน ภายหลัง

 มาถึงตรงนี้แล้ว คงไม่ยากเกินไปสำหรับการตัดสินใจในที่มาของคำว่า “ทวน” ในชื่อ อ.พนมทวน

เรือนอินทร์ หน้าพระลาน