"ปลาบึก" สูญพันธุ์แน่ หากสร้างเขื่อน | คมชัดลึก

ดร.เชาวลิต วิทยานนท์ ผู้เชี่ยวชาญอาวุโส ด้านแหล่งน้ำจีด ดับเบิลยูดับเบิลยูเอฟ (WWF) ประเทศไทย เปิดเผยว่า สิ่งที่เป็นตัวชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของแม่น้ำโขงก็คือ ปลาขนาดใหญ่ และความหลากหลายทางชีวภาพ ที่สร้างความสมดุลให้กันและกันในระบบนิเวศของสายน้ำ แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นในขณะนี้ก็คือ ธรรมชาติกำลังถูกคุกคาม โดย การตัดไม้ทำลายป่า สร้างเขื่อน อย่างไม่สนใจเรื่องชาวประมงจับปลาไม่ได้ หรือจ่ายเงินชดเชยเพียงไม่กี่บาท
 การจับปลามากเกินไป มีเครื่องมือสมัยใหม่เกิดขึ้น พืชพันธุ์ต่างๆ เช่น ต้นไมยราบยักษ์ ตอนนี้ทั่วประเทศมีหมด ที่ราบลุ่มน้ำจะเจอเยอะมาก ถ้ามีมากขึ้นก็จะมาแย่งอาหารของพืชอื่นๆ และปลา และ ภาวะโลกร้อน
 เนื่องจากหากอุณหภูมิสูงขึ้น แผ่นน้ำแข็งในหิมาลัยละลายแล้วไม่มีวันกลับคืน หมายความว่า คนแม่น้ำโขงจะขาดน้ำ แต่ไม่ได้มีน้ำโขงอย่างเดียวยังมีแม่น้ำคงคา แม่น้ำอิรวดี และแม่น้ำอีกมากมายต้องพึ่งน้ำจากหิมาลัย
 อีกประเด็นหนึ่งก็คือ เรื่องของการสร้างเขื่อน จีนเป็นผู้แชร์น้ำให้แม่น้ำโขงประมาณ 18% ถ้ามีการสร้างเขื่อนจากจีนลงมาหลวงพระบาง หรือที่ใดที่หนึ่งที่เป็นโครงการใน 10 เขื่อน ที่จะสร้างในแม่น้ำสายหลัก รวมถึงเขื่อนผามองใน จ.เลย นั่นหมายถึงความหายนะของสัตว์น้ำในแม่น้ำโขง ความเดือดร้อนของชาวประมงขนาดเล็ก สิ่งที่ตามมาคือความร่าเริงของคนกลุ่มเล็กๆ กลุ่มเดียว คือ คนที่เลี้ยงปลาในกระชังจะมีรายได้เพิ่มมากขึ้น แต่คนประมงพื้นบ้านจะยากจนลง อันนี้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นมาแล้วหลายปี
 สิ่งที่จะเป็นตัวชี้คุณค่าว่าแม่น้ำลดลงหรือไม่ ต้องไปดูที่ตลาด ถ้าเจอปลาพื้นบ้าน ปลาที่จับได้ตามห้วยหรือลำธาร หมายความว่า ยังอุดมสมบูรณ์ แต่ถ้าไปเจอแต่ปลานิล ปลาซักเกอร์ นั่นหมายถึงคุณภาพน้ำแหล่งนั้นเสื่อมโทรมลงและอยู่ในสภาพที่น่าวิตก
 ทั้งโลกลุ่มน้ำที่มีพันธุ์ปลามากที่สุดก็คือ ลุ่มน้ำอะเมซอน รองลงมาก็เป็นแม่น้ำคองโก แล้วอันดับสามก็เป็นแม่น้ำโขง โดยอันดับหนึ่งมีกว่า 3,000 ชนิด อันดับสองมีกว่า 2,000 ชนิด และอันดับสามมีประมาณ 1,500 ชนิด คือนับตั้งแต่ปลาที่อยู่บริเวณเชิงหิมาลัยไปจนถึงปากแม่น้ำเวียดนาม
 แม่น้ำโขง จึงเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญของโลกแห่งหนึ่ง การจับสัตว์น้ำของแม่น้ำโขงทั้งหมดคือ 2% ของทั้งโลก ถือว่าใหญ่มาก เทียบได้ว่ามากกว่าประเทศอเมริกาทั้งประเทศที่ผลิตได้ ประเมินค่าก็มากกว่า 2 ล้านดอลลาร์ 
  ดังนั้นถ้ามีการสร้างเขื่อนเพิ่มขึ้นเพียงแหล่งเดียว ตั้งแต่ จ.เชียงรายลงมา ส่งผลให้ความหลายทางธรรมชาติสูญพันธุ์ไปโดยสิ้นเชิง ที่เห็นได้ชัดคือจะทำให้ปลาบึกสูญพันธุ์แน่นอน เพราะปลาบึกเป็นสัตว์น้ำที่มีการเคลื่อนย้ายในแม่น้ำยาวมากในแม่น้ำโขง จะวางไข่บริเวณ จ.เชียงราย และไข่ลอยมาฟักเป็นตัวบริเวณปากน้ำแถวประเทศเวียดนาม บางตัวเล็กประมาณ 1-2 ฟุต อาจจะออกไปหากินในทะเล อาจจะจับได้ในท้องทะเล เพราะหาได้ยาก
 นอกจากนั้นการสร้างเขื่อนที่กัมพูชาทำให้ปลาโลมาสูญพันธุ์อีกด้วย และยังพบอีกว่าแม่น้ำโขงมีสัตว์น้ำครบเกือบทุกไฟลัม โลมาหัวบากในแม่น้ำโขงมีจำนวนน้อยลง เพราะโลมาหัวบากชอบมาหากินนบริเวณน้ำจืดและบริเวณนั้นมีการแยกแร่ทองคำ การแยกแร่ทองคำนั้นต้องใช้ปรอทและโลหะหนักในการแยก จึงเป็นผลกระทบกับปลาโลมาโดยตรงด้วยเช่นกัน