เร่งกู้"มังกร" เวียงกุมกาม กู่ป้าด้อม งานศิลปกรรมหนึ่งเดียวในล้านนา | คมชัดลึก

เหตุการณ์น้ำท่วม จ.เชียงใหม่ ส่งผลกระทบกับกลุ่มโบราณสถาน เมืองโบราณเวียงกุมกาม เป็นหนึ่งในส่วนที่ได้รับผลกระทบและต้องเร่งกู้ เพราะ "มังกร" กู่ป้าด้อม งานศิลปกรรมหนึ่งเดียวในล้านนา กำลังจมอยู่ในน้ำ

 

อธิบดีกรมศิลปากร นายพนมบุตร จันทรโชติ เปิดเผยว่า สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ ร่วมกับ ศูนย์ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยเขต 10 ลำปาง ได้ดำเนินการติดตั้งเครื่องสูบน้ำระยะไกล เพื่อระบายน้ำที่ท่วมขังภายในโบราณสถานวัดกู่ป้าด้อม พื้นที่เมืองโบราณเวียงกุมกาม ตำบลท่าวังตาล อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่

 

ซึ่งโบราณสถานแห่งนี้เป็นที่ค้นพบลวดลายปูนปั้น ประดับราวบันไดวิหาร "ลายมกรคายมังกร" งานปูนปั้นที่มีคุณค่าความสำคัญด้านศิลปกรรมและหาชมได้ยากในดินแดนล้านนา อธิบดีกรมศิลปากร กล่าวว่า เวียงกุมกาม นอกจากเป็นราชธานีแห่งแรกของล้านนาแล้ว ยังค้นพบ

 

หลักฐานสำคัญอีกหลายอย่าง เช่น ชั้นดินทางโบราณคดีที่ชี้ชัดว่าเคยถูกน้ำท่วมมาก่อน ถ้วยชามลายสัตว์มงคลของจีน จารึกระบุชื่อกุมกาม และได้ค้นพบสิ่งสำคัญที่โดดเด่นมาก คือ "มังกร" ลวดลายปูนปั้นที่ราวบันไดกู่ป้าด้อม อุทกภัยที่เกิดขึ้นในจังหวัดเชียงใหม่ครั้งใหญ่นี้ ส่งผลให้น้ำหลากเข้าท่วมโบราณสถานในเวียงกุมกามอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

กู่ป้าด้อมมีน้ำหลากท่วมสูงกว่า 2 เมตร เป็นเวลานาน แม้น้ำจะหลากผ่านไปแล้วแต่ยังท่วมขังในพื้นที่โบราณสถานต่อเนื่อง เพราะระดับน้ำใต้ดินพื้นที่รอบ ๆ ยังไม่ลดลง แม้กรมศิลปากรจะพยายามสูบน้ำออกแล้ว

 

ส่งผลให้ "มังกร"ที่กู่ป้าด้อม จมอยู่ในน้ำเกือบเดือนแล้ว ล่าสุดทั้งกรมศิลปากรและจังหวัดเชียงใหม่ ร่วมมือกันสูบน้ำออกแต่ยังมีน้ำใต้ดินไหลซึมเข้ามาในพื้นที่เรื่อยๆ แต่ยังพอให้ มังกร พ้นน้ำขึ้นมาได้บางส่วนแล้ว กรมศิลปากรจะค่อยสูบน้ำออกต่อเนื่องไปจนกว่า มังกร จะลอยพ้นน้ำแล้วจึงจะเริ่มขั้นตอนการอนุรักษ์ลวดลายปูนปั้น มกรคายมังกร ราวบันไดวิหารวัดกู่ป้าด้อม เวียงกุมกาม 

 

 

ขั้นตอนการอนุรักษ์

ขณะน้ำลดจะดำเนินการคลุมลวดลายปูนปั้นด้วยผ้าที่มีเส้นใยลักษณะหนาและมีความนุ่ม เพื่อรักษาความสมดุลของอุณหภูมิของลวดลายปูนปั้นกับสภาพภูมิอากาศ เพื่อป้องกันความเสียหายต่อลวดลายปูนปั้น

 

ภายหลังน้ำลดแล้วจะคลุมด้วยผ้าแห้งที่มีความสามารถระบายอากาศได้ดี เพื่อการระบายความชื้นภายในของชั้นปูน โดยคอยตรวจสภาพการแห้งของลวดลายปูนปั้นเป็นระยะๆ จนกว่าจะแห้งสนิท (ระบายตามธรรมชาติ)

 

จากนั้นเป็นขั้นตอน ฟื้นฟู คืนสภาพ คือ เมื่อลวดลายปูนปั้นแห้งสนิทแล้ว จะทำการตรวจสอบสภาพ การชำรุด ทำความสะอาด และอนุรักษ์ตามอาการที่ชำรุด เช่น หากปูนปั้นมีร่องรอยการเผยอ ปริ แตกออกให้ทำการผนีกกลับดังเดิม  หรือหากปูนปั้นมีการโป่งพองให้ทำการเจาะอัดฉีดน้ำปูนหมักชนิดเหลว

โดยต้องรักษาสภาพของลวดลายเดิมให้คงไว้มากที่สุด ร่วมกันเป็นกำลังใจให้ มังกร หนึ่งเดียวในล้านนา ได้กลับมาแข็งแรงและเป็นมรดกล้ำค่าของชาว เชียงใหม่และชาวไทยต่อไป