เปิดอาการ "โรคภูมิต้านตนเอง" หมอมนูญ เล่าเคส หญิงอายุ 32 ปี คาดป่วยรายแรกในไทย | คมชัดลึก

30 ธ.ค. 2567 นพ.มนูญ ลีเชวงวงศ์ แพทย์เชี่ยวชาญด้านระบบการหายใจและผู้ป่วยหนัก เปิดเผยผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัว ยกเคสผู้ป่วยหญิงอายุ 32 ปี ปกติแข็งแรงดี ไม่มีโรคประจำตัว ไม่มียาประจำ ฉีดวัคซีนป้องกันโควิดแอสตราเซเนกา 2 เข็ม มิ.ย. และ ก.ย. 2564 ตามด้วยวัคซีนไฟเซอร์ ก.พ. และ ก.ค. 2565

หลังฉีดวัคซีนไฟเซอร์เข็มสอง 3 เดือน ต.ค. 2565 เริ่มมีไข้ ไอ ไม่เหนื่อย ผิวหนังบริเวณข้อของนิ้วมือพบตุ่มนูนแดง (Gottron’s papules) ผิวหนังที่โคนเล็บเห็นจุดแดงของเส้นเลือดฝอยที่ขยายตัว (periungual telangiectasia) ผิวหนังที่ฝ่ามือหนาตัวขึ้น หยาบกร้านและแห้งแตกเป็นร่องคล้ายมือของช่างเครื่อง (mechanic hands) มีผื่นแดงรูปตัว V ที่คอและหน้าอก (V-neck sign) บริเวณบ่าไหล่ 2 ข้าง และหลังตอนบน (shawl sign) (เหมือนในรูปของผู้ป่วยรายอื่น) ไม่มีอาการทางกล้ามเนื้อ

ฟังปอดผิดปกติที่ปอดด้านซ้ายล่าง เอกซเรย์ปอดมีฝ้าขาวที่ปอดซ้ายด้านล่าง(ดูรูป ) คอมพิวเตอร์ปอดเห็นฝ้าขาวที่ปอดซ้ายด้านล่าง(ดูรูป) ทำสมรรถภาพปอดพบความจุของปอดลดลง เจาะเลือดค่าอักเสบของเลือดสูงเล็กน้อย  ESR 31, hs-CRP 11.2, ANA positive 1:1280 Anti-MDA5 positive 3+, ค่าอักเสบของกล้ามเนื้อ CPK ปกติ 62

วินิจฉัย : ความผิดปกติทางผิวหนังทั้งหมดร่วมกับปอดอักเสบ และผลเลือด Anti-MDA5 บวก ไม่มีกล้ามเนื้ออ่อนแรง เข้ากันได้กับโรคภูมิต้านตนเองผิวหนังและกล้ามเนื้ออักเสบชนิดไม่มีอาการทางกล้ามเนื้อ Clinically Amyopathic Dermatomyositis (CADM) ให้ยาสเตียรอยด์ และยากดภูมิคุ้มกันไมโคฟีโนเลต (mycophenolate) ผื่นลดลง อาการทางปอดดีขึ้น

ผู้ป่วยได้วัคซีนไฟเซอร์เข็มที่ 3 เดือน ม.ค. 2566 เพราะกลัวว่าหากติดไวรัสโควิด-19 อาจป่วยรุนแรงเนื่องจากกำลังกินยากดภูมิคุ้มกัน ปรากฏว่า 5 วันหลังฉีดวัคซีนไฟเซอร์ ผื่นที่หน้า ข้อมือ ข้อศอก คอ หลังส่วนบน กลับมาเป็นมากขึ้น ไอ เหนื่อยเวลาออกกำลังกาย เอกซเรย์ปอดและคอมพิวเตอร์ปอดเห็นฝ้าขาวเพิ่มขึ้นที่ปอดด้านล่างทั้ง 2 ข้าง(ดูรูป)

วินิจฉัย : โรคภูมิต้านตนเองผิวหนังและกล้ามเนื้ออักเสบกำเริบ หลังฉีดวัคซีนไฟเซอร์เข็มที่ 3 ต้องปรับเพิ่มขนาดยสเตียรอยด์ และไมโคฟีโนเลต เพิ่มยาไฮดรอกซีคลอโรควิน (hydroxychloroquine) หลังปรับยา อาการดีขึ้นช้าๆ ผิวหนังดีขึ้น ไม่เหนื่อย

ผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสโควิดครั้งแรกวันที่ 5 ธ.ค. 2566 มีอาการน้อยมาก ได้ยาโมลนูพิราเวียร์ หายเร็ว ทั้งๆ ที่กินยากดภูมิคุ้มกัน ไม่มีอาการหลังการติดเชื้อไวรัสโควิด

ค่อยๆ ปรับลดยากดภูมิคุ้มกันลงเรื่อยๆ ผิวหนังกลับมาเป็นปกติ เอกซเรย์ปอด และคอมพิวเตอร์ปอดดีขึ้นเกือบปกติ(ดูรูป) ทำสมรรถภาพปอดความจุของปอดกลับมาปกติ

วันที่ 17 ธ.ค. 2567 หลังจากรักษา 2 ปีกว่า ได้หยุดยากดภูมิคุ้มกันทุกตัว เหลือแต่ไฮดรอกซีคลอโรควิน กิน 1 เม็ดวันเว้นวัน ค่าอักเสบของเลือดปกติ ESR 8, hs-CRP 0.4

โรคภูมิต้านตนเอง ที่เรียกว่า Anti-MDA5 antibody positive dermatomyositis มีมาเกือบ 20 ปีแล้ว เป็นโรคหายาก พบน้อยมากๆ  หลังการฉีดวัคซีนป้องกันโควิด mRNA เป็นพันล้านเข็ม มีรายงานการฉีดวัคซีน mRNA ทำให้เกิดโรคนี้ทั่วโลกประมาณ 50 ราย

คนไข้รายนี้น่าจะเป็นผู้ป่วยรายแรกในประเทศไทย เริ่มมีอาการ 3 เดือนหลังฉีดวัคซีน mRNA เข็มที่ 2 และอาการกำเริบในเวลาเพียง 5 วัน หลังฉีดเข็มวัคซีน mRNA เข็มที่ 3 เกิดปอดอักเสบรุนแรงและรวดเร็ว การฉีดวัคซีน mRNA กระตุ้นให้คนบางคนที่มีกรรมพันธุ์ (genetic predisposition) ให้สร้างภูมิต้านตนเองทำให้เกิดโรคนี้ ยังไม่ทราบแน่ชัดว่าวัคซีน mRNA กระตุ้นการสร้างภูมิต้านตนเองอย่างไร

ผมขอย้ำว่า วัคซีนป้องกันโควิด mRNA ปลอดภัยสำหรับคนทั่วไป โรคภูมิต้านตนเองที่เรียกว่า Anti-MDA5 antibody positive dermatomyositis เกิดขึ้นน้อยมากๆ หลังการฉีดวัคซีน mRNA

ขอเตือนว่า ถ้าใครเกิดโรคภูมิต้านตัวเองชนิดนี้ หลังฉีดวัคซีน mRNA ห้ามฉีดวัคซีน mRNA เข็มต่อไป เพราะจะทำให้เกิดปอดอักเสบรุนแรง และรวดเร็ว ป่วยหนักได้