เตือนด่วน! ใครกินอยู่ "เก๋ากี๊ดำ" ต้องระวัง เสี่ยง "ไตวายเฉียบพลัน" | คมชัดลึก

24 ม.ค. 2568 ผู้ใช้เฟซบุ๊ก "Supawadee Plengchai" หรือ ภญ.สุภาวดี เปล่งชัย เภสัชกรชำนาญการพิเศษ รพ.ทุ่งเขาหลวง จ.ร้อยเอ็ด โพสต์ภาพ "เก๋ากี๊ดำ" บรรจุในซองพลาสติก และในขวดพลาสติก ระบุข้อความว่า ผู้ป่วยมีโรคประจำตัวคือ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ระดับค่าไต CKD 2 รับประทานเก๋ากี๊ดำ (black Goji Berry) ชงน้ำดื่มและเคี้ยวเม็ด วันละ 15 เม็ด มา 1 เดือน โดยสั่งซื้อจากเฟซบุ๊ก

มา รพ. ด้วยอาการวิงเวียนศีรษะ ถ่ายเหลว 1 ครั้ง ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน 3 ครั้ง ระดับ cr. 6.22  GFR = 6.46 CKD stage 5 แพทย์วินิจฉัย "ไตวายเฉียบพลัน" รักษาในรพ. 7 วัน ค่าไตกลับมาเป็น CKD3a สมุนไพรที่โฆษณาตามสื่อออนไลน์ต่างๆ อาจส่งผลต่อการทำงานของไตได้
 

ต่อมา รศ.ดร.มยุรี ตั้งเกียรติกำจาย อาจารย์คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ โพสต์เฟซบุ๊กส่วนตัว อธิบายกลไกของเมล็ดเก๋ากี๊ดำ (black goji berry) ที่ทำให้เกิดไตวาย ว่า ขณะนี้พบผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง เกิดไตวายเฉียบพลัน (AKI on top CKD) หลังรับประทานเก๋ากี๊ดำ ทั้งเป็นชาชง และรับประทานเม็ดเก๋ากี๊ดำ จำนวน 2 ราย กลไกที่คาดว่าทำให้เกิดไตวายเฉียบพลัน

สำหรับเคสซ้ายมือ เกิดจากการรับประทานมากเกินไป ทำให้เกิดผลข้างเคียง คือ คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน สำหรับอาการท้องเสียคาดว่าเกิดจากชาชงไม่สะอาดหรือชงเก็บไว้นานเกิน ทำให้เชื้อแบคทีเรียขึ้น ส่งผลให้ท้องเสีย จากอาการทั้งหมดผู้ป่วยจึงมีภาวะขาดน้ำ ทำให้เลือดไปเลี้ยงที่ไตลดลง ไตวายเฉียบพลัน (prerenal AKI)

แต่โดยปกติถ้าจากสาเหตุเท่านี้ ไม่ควรทำให้เกิดไตวายรุนแรงขนาดนี้ จึงคาดว่าเกิดจากผู้ป่วยรับประทานมา 1 เดือนก่อนหน้า ซึ่งเก๋ากี๊ดำมีฤทธิ์ต้านการอักเสบผ่านทาง COX-2 inh. การรับประทานเป็นประจำ จะส่งผลให้เลือดไปเลี้ยงที่ไตลดลง ค่าการทำงานของไต (eGFR) จะค่อยๆ ลดลง พอร่างกายขาดน้ำร่วมด้วย จึงเกิดอาการรุนแรง

อีกเคสที่พบเป็นผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะ 3 ดื่มชาชงเก๋ากี๊ดำประจำ ประมาณ 3 เดือน (รูปด้านขวา) แล้วเกิดไตวายเฉียบพลัน กรณีนี้เกิดจากกลไก COX-2 inh.

กลไกอื่นที่อาจทำให้เกิดพิษต่อไต คือ การปนเปื้อนโลหะหนักแคดเมียมและตะกั่ว ซึ่งมีรายงานในเก๋ากี๊แดง

ผลิตภัณฑ์ที่ผู้ป่วยใช้ไม่ได้นำเข้าอย่างถูกกฎหมาย จึงไม่มีทะเบียนและฉลากภาษาไทย ทำให้ไม่ได้ตรวจว่ามีการปนเปื้อนโลหะหนักและยาฆ่าแมลงเกินขนาดที่กำหนดหรือไม่ รวมทั้งไม่ได้ตรวจการปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา ดังนั้นไม่แนะนำให้ใช้ผลิตภัณฑ์ใดก็ตามที่ไม่มีฉลากภาษาไทยและไม่มีทะเบียนอย. ไม่ว่าจะหิ้วเข้ามาจากประเทศใด ก็ตาม เพราะอาจไม่ปลอดภัย จึงควรเฝ้าระวังการใช้เก๋ากี๊ดำในผู้ที่มีการทำงานของไตบกพร่อง