ไอเดีย "ธูปศิลปากรรังสรรค์"ลด PM 2.5 ถึงจะสั้นแต่ ตรุษจีน 2566 ขอพรทันแน่นอน | คมชัดลึก

ตรุษจีน 2566 อีกหนึ่งเทศกาลที่นับว่ามีการจุดธูป เผากระดาษมากที่สุดในประเทศไทย ซึ่งแน่นอว่าควันจากการเผากระดาษ ควันธูป กลายเป็นปัญหามลพิษที่หลายหน่วยงานได้เล็งเห็นความสำคัญ และเริ่มมีการรณรงค์ให้ลดการเผากระดาษให้น้อยลง เพื่อเป็นการลดปัญหา ฝุ่น PM 2.5  แต่การรณรงค์ยังดูเหมือนว่าจะไม่ได้ผลมากหนัก เพราะความเชื่อของชาวไทยเชื้อสายจีนส่วนใหญ่ยังคงจำเป็นจะต้องมีการเผากระดาษ จุดธูป เพื่อส่งแรงอธิษฐานหรือ ส่งบุญไปให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว  

 

 

ความเชื่อ และค่านิยม ถือว่าโจทย์ยากของการลดเผา ลดจุดเทียนอย่างมาก โดยเฉพาะในพื้นที่เยาวราชที่มีการจุดธูป เผากระดาษตลอดทั้งปี เพราะในย่านนี้นอกจะเป็นย่านของคนไทยเชื้อสายจีนแล้ว ยังเป็นย่านที่มีศาลเจ้า และมีวัดจีนซึ่งมักจะมีทั้งคนไทย และนักท่องเที่ยวแวะเวียนมาทำบุญอย่างไม่ขาดสายส่งผลให้ในย่านยังมีการจุดธูป และเผากระดาษตลอดทั้งปีแม้จะไม่ใช่ช่วงเทศกาล ตรุษจีน 2566 ก็ตาม 

จากความเชื่อค่านิยมผสมกับความรับผิดชอบที่จะต้องลดปัญหามลภาวะในอากาศซึ่งเป็นหน้าที่ของทุกคน ส่งผลให้ ทีมวิจัยโครงการวิจัยแนวทางจัดการมลพิษจากการจุดธูปในศาลเจ้า ในพื้นที่ย่านเยาวราช ซึ่งได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยและนวัตกรรมจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้คิดค้น ธูปลดฝุ่น PM 2.5 ขึ้นมาเพื่อเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกสำหรับสายบุญ และสายรักษ์โลก วันนี้ คมชัดลึกออนไลน์ จะพาไปเปิดไอเดียการธูปลดฝุ่นPM 2.5  

 

• "ธูปศิลปากรรังสรรค์" จุดเริ่มต้นเพื่อมลภาวะทางอากาศที่ดีของคนย่านเยาวราช 

รศ.ดร.รัฐพล อ้นแฉ่ง คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปกร  หัวหน้า โครงการวิจัยแนวทางจัดการมลพิษจากการจุดธูปในศาลเจ้า  ได้คิดค้นธูปลดฝุ่น P M 2.5  "ธูปศิลปากรรังสรรค์" กล่าวว่า จากการลงพื้นที่เก็บข้อมูล พบว่าบริเวณเยาวราชมีจำนวนศาลเจ้ามากกว่า 26 แห่ง และมีปริมาณการใช้ธูปเป็นจำนวนมาก ส่งผลให้คุณภาพอากาศ มีปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กฝุ่น PM 2.5 แฝงตัวอยู่ในชุมชนและบริเวณศาลเจ้า ดังนั้นทางทีมวิจัยจึงคิดค้น แนวทางที่จะช่วยลดปัญหาฝุ่นควันจากการจุดธูป ที่ทำไม่ทำลายวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวเยาวราช และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม จึงมีการออกแบบธูปลดฝุ่นภายใต้พฤติกรรมการจุดธูปในศาลเจ้า ที่ปัจจุบันเจ้าหน้าที่จะเก็บธูปหลังจากที่ประชาชนไว้ไปแล้วเพียงแค่นิดเดียว เพื่อลดปัญหาควันธูป  ด้วยการนำเอาแนวคิดการลดระยะเวลาการเผ้าไหม้ให้สั้นที่สุด 

 

 

 

รศ.ดร.รัฐพล  กล่าวต่อว่า สำหรับเป้าหมายในการทำวิจัยคือต้องการลดปัญหา ฝุ่น PM 2.5 ให้ลดลงจากเดิม จากการคาดการณ์หากมีการใช้ ธูปศิลปากรรังสรรค์ จะทำให้จะทำให้ควันธูปหายไปจากพื้นที่เยาวราชประมาณ 3-4 เท่า คาดว่าจะช่วยลดปัญหา ฝุ่นPM 2.5 ในพื้นที่ได้ เพราะจากการวิจัยพบว่าหากระยะเวลาการจุดธูปที่สั้นลงจะช่วยลดปริมาณการปล่อยควันออกมาในอากาศได้มากยิ่งขึ้น นอกจากจะช่วยเรื่องมลภาวะทางอากาศแล้ว "ธูปศิลปากรรังสรรค์" ยังช่วยลดผลกระทบทางด้านสุขภาพ เพราะวัสดุที่นำมาทำธูปนั้นมี  สารเคมี 3 ชนิด สารก่อมะเร็ง โลหะหนัก สารก่อภูมิแพ้ ที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ โดยเฉพาะคนที่ดูแลศาลเจ้าคนที่มาไหว้เจ้าและผู้สูงอายุ 

 

 

• ไอเดีย "ธูปศิลปากรรังสรรค์" ไม่ได้เก๋ที่รูปทรง แต่ช่วยลดฝุ่นได้จริง 

ผศ.ดร.วีรวัฒน์ สิริเวสมาศ จากคณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ผู้ออกแบบ "ธูปศิลปากรรังสรรค์" กล่าวว่า การทำ ธูปลดฝุ่น PM2.5 นั้นมาจากการสำรวจของทีมวิจัยซึ่งพบว่ากว่า 80-90% หลังปักธูปเสร็จ เจ้าหน้าที่ประจำศาลเจ้าจะเก็บธูปไปทันที จากนั้นธูปที่เหลืออยู่จะกลายเป็นขยะและไม่สามารถนำมาใช้งานต่อได้ ประกอบกับปัญหามลภาวะอากาศในพื้นที่เยาวราชพบว่าควันธูปกลายเป็นต้นตอการสร้างฝุ่นควันมากที่สุด ทางทีมวิจัยจึงคิดค้น ธูปลดฝุ่น PM 2.5 ที่มีขนาดสั้นลงเพื่อให้สอดคล้องกับการจัดการดูแลในศาลเจ้า ซึ่งปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม เพราะบางศาลเจ้าเล็งเห็นถึงปัญหาของฝุ่นควันที่มีจากธูปจึงมีการจัดการธูปที่จุดแล้วเร็วขึ้น เพื่อเป็นการลดอัตราการปล่อยควันออกมาเป็นเวลา ดังนั้นไอเดียการออกแบบธูปลดควันจังล้อมาจากพฤติกรรมและการปรับตัวของศาลเจ้าในปัจจุบัน 

 

ผศ.ดร.วีรวัฒน์ กล่าวต่อว่า รูปทรงของ "ธูปศิลปากรสังสรรค์" นั้นไม่ได้มีความหวือหวาหรือแตกต่างไปจากธูปธรรมดาทั่วไป เพียงแต่ว่ามีการออกแบบให้สั้นลงเพื่อลดระยะเวลาในการจุดลง โดย "ธูปศิลปากรสังสรรค์" มีความยาว 5 เซนติเมตร หนา 2 เซนติเมตร ใช้เวลาในการจุด 5-6 นาทีเท่านั้น ส่วนธูปทั่วไป จะมีความยาวมากถึง 15 เซนติเมตร หนา 3 เซนติเมตร ใช้เวลาในการจุดนานกว่า 20-30 นาที การออกแบบธูปนั้นยังไม่ได้ลดสารเคมีที่ใช้ในธูปลง หรือออกแบบให้เป็นธูไร้ควัน แต่จะเน้นการลดระยะเวลาการจุดให้สั้นลงที่สุด  อย่างไรก็ตามนอกจาก ธูปลดฝุ่น PM 2.5 จะเป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการลดปัญหาฝุ่นควันแล้ว ยังช่วยลดต้นทุนการผลิตของโรงงานธูปได้ตั้งแต่ต้นทางด้วยเช่นนี้ คาดว่าในอนาคตธูปศิลปากรรังสรรค์จะกลายมาเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับคนที่ยังต้องการจุดธูปขณะไว้เจ้า ทั้งนี้จะมีการทดลองใช้ครั้งแรกในช่วงเทศกาลตรุษจีนเยาวราช  

 

• "ธูปศิลปากรรังสรรค์" ทางเลือกใหม่ที่ไม่ทำลายวัฒนธรรม 

ผศ.ดร.วุฒิ อารักษ์โพชฌงค์  รองคณะบดีฝ่ายวิจัย คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยศิลปากร กล่าวว่า โครงการวิจัย "ธูปศิลปากรรังสรรค์" ได้ศึกษาข้อมูลก่อนที่จะมีการออกแบบธูปลดฝุ่นPM 2.5 ผ่านการเก็บข้อมูลด้านสังคม ซึ่งที่ผ่านมาทำให้พบว่า คนในย่านเยาวราชมีทั้งคนที่พร้อมจะเปลี่ยนแปลงลด ละ เลิก จุดธูปได้แบบทันที และกลุ่มที่ยังต้องการใช้ธูปในการสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์แบบเดิมอยู่ ทั้งนั้นจากทีมจึงได้เข้าไปหารือและร่วมมือกับวัดต่าง ๆ ผ่านทางเจ้าอาวาส เพื่อเป็นการสื่อสารและทำความเข้าใจกับคนในพื้นที่ ให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการไว้เจ้า ขอพรสิ่งศักดิ์สิทธิ์ใหม่ เพราะที่ผ่านมาคนยังเข้าไจว่าธูปเปรียบเสมือนสิ่งที่จะทำให้สามารถสื่อสารกับสิ่งศักดิ์ได้ แต่ในความเป็นจริงการตั้งจิตอธิษฐานเพียงอย่างเดียวก็ทำให้สามารถสื่อสารกับสิ่งศักดิ์ได้เช่นกัน

 

ตัวอย่างพื้นที่ที่ทำสำเร็จมาคือการร่วมมือกับเจ้าอาวาสวัดเล่งเน่ยยี่ ในการลดจุดการจุดธูปลง โดยเมื่อ 5 ปีที่ผ่านมา วัดเล่งเน่ยยี่มีกระถางธูปทั้งหมด 50 กระถาง ภายใน 1 ชั่วโมงมีนักท่องเที่ยวปละประชาชนจุดธูปไปมากกว่า 1 แสนดอก ปัจจุบันในจุดที่เป็นจุดสัการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทางวัดลดมาใช้แค่กระถางธูป 1 อันเท่านั้น ซึ่งช่วยลดทั้งฝุ่นควันและลดขยะได้เกือบ 100% ถือได้ว่าเป็นอีกหนึ่งความสำเร็จของการวิจัยในครั้งนี้

 

ดังนั้น ตรุษจีน 2566 นี้หากใครที่อยากทดลองใช้ "ธูปศิลปากรรังสรรค์" ก็สามารถไปทดลองใช้ได้ที่บริเวณศาลเจ้าเล่งบ๊วยเอี๊ย ซึ่งจะมีการนำธูปมาวางไว้ข้าง ๆ กับธูปธรรมดา เพื่อเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกสำหรับคนที่อยากขอพรสิ่งศักดิ์ในช่วง ตรุษจีน โดยทางทีมวิจัยยืนยันว่าแม้ว่าธูปจะมีขนาดสั้นลงแต่รับรองว่าจุดแล้วสื่อสารไปถึงสิ่งศักดิ์ได้แน่นอน แถมยังเป็นมิตรกับวิ่งแวดล้อม ช่วยลดปัญหาฝุ่นควันได้อีกด้วย