Creative Commons คืออะไร ? ทำไมถึงควรศึกษา และให้ความสำคัญ

เพราะบางครั้งการเผยแพร่ข้อมูล หรือการการเผยแพร่ภาพนั้น ผู้ใช้โซเชียลอาจจะกำลังละเมิด "ลิขสิทธิ์" หรือ "ทรัพย์สินทางปัญญา" โดยที่ไม่เราทันรู้ตัว 

ทรัพย์สินทางปัญญา คืออะไร ?

ทรัพย์สินทางปัญญา หมายถึง สิทธิทางกฎหมาย ให้กับบุคคล หรือ เจ้าของไอเดีย ที่เกิดจากความคิดสร้างสรรค์ทางปัญญา เพื่อรักษาผลประโยชน์ โดยแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม (Industrial Property) และ ลิขสิทธิ์ (Copyright)

 

• ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม (Industrial Property) คือ ความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ที่เกี่ยวกับสินค้าอุตสาหกรรมต่างๆ ที่ได้พัฒนาหรือคิดค้นขึ้นใหม่ นอกจากนี้ยังรวมถึงการออกแบบผลิตภัณฑ์ เครื่องหมายการค้า ชื่อและถิ่นที่อยู่ทางการค้า โดยรวมถึงแหล่งกำเนิดและการป้องกันการแข่งขันทางการค้าที่ไม่เป็นธรรม โดยทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม แบ่งออกได้ถึง 6 ประเภท คือ สิทธิบัตร , อนุสิทธิบัตร , เครื่องหมายการค้า , ความลับทางการค้า , สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ , ภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็นต้น 

 

• ลิขสิทธิ์ (Copyright) คือ สิทธิแต่เพียงผู้เดียวของผู้สร้างสรรค์ผลงาน อาทิ งานวรรณกรรม ศิลปกรรม ดนตรีกรรม ภาพยนตร์ ภาพ เสียง เป็นต้น ไม่ว่างานดังกล่าวจะแสดงออกโดยวิธีหรือรูปแบบ ทั้งโดยจับต้องได้และจับต้องไม่ได้ โดยสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญานั้น เจ้าของลิขสิทธิ์ สามารถแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์ได้ที่กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์

และนอกจากคำว่า "ทรัพย์สินทางปัญญา" แล้ว ยังมีคำว่า "Creative Commons" ที่ควรรู้จัก หรือให้ความสำคัญด้วยเช่นกัน 

 

Creative Commons คืออะไร ?

Creative Commons ก่อตั้งขึ้นโดยองค์กรไม่แสวงหาผลกำไรในประเทศสหรัฐอเมริกา มีเป้าหมายสนับสนุนการใช้เนื้อหาโดยไม่ถูกจำกัด Creative Commons ไม่ใช่ทรัพย์สินทางปัญญา แต่หากผู้ใดต้องการใช้ผลงานของผู้อื่น หรือใช้ทรัพย์สินทางปัญญาของผู้อื่น จำเป็นต้องไปยื่นเรื่องติดต่อขออนุญาตจากเจ้าทรัพย์สินทางปัญญาของเสียก่อน ไม่ว่าจะทางใดทางหนึ่ง ส่วนจะได้ใช้ทรัพย์สินทางปัญญาของผู้อื่นหรือไม่นั้น ต้องอยู่ที่เงื่อนไขของเจ้าของผลงาน 

โดย Creative Commons นอกจากจะช่วยให้เจ้าของทรัพย์สินทางปัญญา สามารถให้รักษาสิทธิของตัวเองบางส่วนแล้ว ยังช่วยปกป้องผู้ใช้ทั่วไป ให้ไม่ต้องกังวลว่าจะเผลอไปละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา 

Creative Commons จะมีเงื่อนไขใบอนุญาตอยู่ 4 รูปแบบ 

 

• Attribution จะปรากฏอยู่ในใบอนุญาตทุกประเภท สำหรับเงื่อนไขนี้ เราจะนำงานไปใช้ได้โดยอิสระ แต่ต้องให้เครดิตเจ้าของผลงานตามที่เขาได้ร้องขอเอาไว้ด้วย หากเราต้องการใช้งานแบบไม่ให้เครดิต เราต้องติดต่อขออนุญาตจากเจ้าของผลงานก่อนเท่านั้น

 

• ShareAlike สำหรับเงื่อนไขนี้ คือ เจ้าของผลงานอนุญาตให้คุณนำผลงานของเขาไปทำซ้ำ , ดัดแปลง , เผยแพร่ต่อได้ แต่ว่าผลงานใหม่ที่ถูกสร้างขึ้น จะต้องอยู่ภายใต้เงื่อนไขเดิมเท่านั้น พูดง่ายๆ หากคุณได้มันมาฟรี แม้จะต่อยอดให้เจ๋งขึ้น คุณก็ห้ามขาย ต้องแจกฟรีต่อไป

 

• NonCommercial ตามชื่อเลย คุณจะเอาผลงานไปทำอะไรต่อก็ได้ ยกเว้น นำผลงานดังกล่าวไป "แสวงหากำไร" โดยไม่ได้รับการอนุญาตจากเจ้าของผลงาน

 

• NoDerivatives หมายความว่า คุณสามารถทำซ้ำ , เผยแพร่ ต่อได้ แต่ห้ามแก้ไขโดยไม่ได้รับอนุญาตก่อนโดยเด็ดขาด

 

และผสมผสานกันเป็นใบอนุญาต 6 ประเภท

 

• Attribution ยินยอมให้เรานำผลงานไปเผยแพร่ต่อ , ผสมผสาน , ปรับปรุง หรือนำไปแสวงหาผลกำไรต่อได้ ตราบใดที่คุณให้เครดิตแหล่งที่มาของต้นฉบับเอาไว้ด้วย

 

• Attribution ShareAlike มีความคล้ายคลึงกับ Attribution เพียงแต่ว่าผลงานใหม่ที่คุณสร้างขึ้น จะต้องอยู่ภายใต้ใบอนุญาต Creative Commons รูปแบบเดิมกับต้นฉบับเท่านั้น อนึ่ง Wikipedia ก็ใช้เงื่อนไขนี้นะ เงื่อนไขนี้มักถูกนำไปเปรียบเทียบกับ Copyleft 

 

• Attribution-NoDerivs สามารถนำผลงานนี้ไปใช้งานต่อได้อย่างอิสระ รวมถึงการแสวงหาผลกำไร แต่ห้ามดัดแปลงโดยเด็ดขาด รวมถึงต้องให้เครดิตเจ้าของผลงานด้วย

 

• Attribution-NonCommercial นำผลงานไปทำอะไรต่อได้อย่างอิสระ ตราบใดที่ให้เครดิตเจ้าของผลงานอย่างถูกต้อง และไม่นำไปใช้ในการแสวงหาผลกำไร

 

• Attribution-NonCommercial-ShareAlike เงื่อนไขเหมือนกับ Attribution-NonCommercial เพียงแต่มีเพิ่มตรงที่ผลงานใหม่ จะต้องอยู่ภายใต้ใบอนุญาต Creative Commons รูปแบบเดิมกับต้นฉบับเท่านั้น

 

• Attribution-NonCommercial-NoDerivs เป็นเงื่อนไขที่จำกัดด้านการใช้งานมากที่สุด โดยเราทำได้แค่เผยแพร่ และให้เครดิตเท่านั้น ห้ามดัดแปลงแก้ไข หรือนำไปแสวงหารายได้โดยเด็ดขาด

ขอบคุณข้อมูลจาก creativetalklive.com , wikipedia , jobsdb.com , lnwquiz.com